Boekrecensie: nieuw(s) uit Antwerpen, Amsterdam & Den Haag

De musea zijn gelukkig nog steeds toegankelijk en op modegebied valt er van alles te beleven.

Voor wie het nog niet wist MoMu (Antwerpen) is na een grondige renovatie heropend en viert dat met een collectieboek. Het Amsterdam Museum presenteert haar mode & kostuumcollectie tijdelijk in de Nieuwe Kerk, in hartje Amsterdam onder de titel ‘Maison Amsterdam’. En last maar absoluut niet least snijdt het Kunstmuseum een zeer actueel onderwerp aan met de tentoonstelling ‘Global Wardrobe’. Dit betekent dus ook drie nieuwe Nederlandstalige publicaties van niveau.

1. Global Wardrobe - Kunstmuseum Den Haag 

M. Hohé, m.m.v. D. van Dartel, Global Wardrobe, De wereldwijde modeconnectie, Waanders Uitgevers 2021, hard cover, 144 pp., € 24,95, ISBN 9789462623644

Dit boek – dat verschijnt ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in het Kunstmuseum (tot 16 januari 2022) – is zeker geen catalogus per sé, maar een op zichzelf staande publicatie die een actueel onderwerp belicht vanuit een museaal perspectief. Tot voor kort verbaasden slechts weinige zich erover dat mode- & kostuumcollecties eurocentrisch waren samengesteld.

Ook kledingstukken die in de loop daar eeuwen vanuit andere, verre landen in de Europese mode waren opgenomen, werden uitsluitend vanuit deze invalshoek bekeken. Denk aan de comfortabele off spin van de Japanse kimono, de ‘Japonsche rock’, aan de verfijnde sjaals van speciaal geitenhaar uit Kasjmir - die al vrij snel klakkeloos in Europa werden gekopieerd, of het Japonisme en de Chinoiserie, die talloze vooraanstaande modeontwerpers zich als hun vormentaal toe-eigenden. Maar, ook talloze andere voorbeelden van recenter datum worden in dit boek besproken en geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de collectie van het Kunstmuseum.

Madelief Hohé legt de historische ontwikkeling compact, maar goed onderbouwd uit aan de hand van de thema’s ‘Imitatie’, ‘Inspiratie’ en ‘Innovatie’ die als aparte, gekleurde katernen door het boek verspreid zijn. Voor het thema ‘We’re a culture, not a costume’ heeft Hohé de hulp ingeroepen van Daan van Dartel, conservator bij het Nationaal Museum voor Wereldculturen. Voor zover ik kan overzien, blijft niets onbesproken: van dekoloniseren tot aan culturele toe-eigening.

Gelukkig is het boek ook voorzien van een Engelstalige versie achterin, want deze publicatie verdient het ten zeerste om ook buiten onze landsgrenzen gelezen te worden! Het visueel erg aantrekkelijke boek weet op een innovatieve manier het juiste evenwicht te vinden tussen tekst en beeld, zodat het heel toegankelijk is voor een breed publiek. Maar, ook voor vakgenoten biedt het voldoende interessante en broodnodige stof tot nadenken!'

2. Maison Amsterdam - De Nieuwe Kerk & Amsterdam Museum

N. Bloemberg, P. Eckhardt (red.), Maison Amsterdam, W Books 2021, hard cover, 160 pp., € 27,95, ISBN 9789 07865 3875

Ook dit boek - dat verschijnt ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in de Nieuwe Kerk (tot 3 april 2022) - is geen catalogus, maar een op zichzelf staand boek dat een beeld schetst van het Amsterdamse kleedgedrag in het verleden en heden. De titel is pakkend, want ‘Maison Amsterdam’ lijkt enerzijds een verwijzing naar de modehuizen en ontwerpers, maar is anderzijds tekenend voor de stad als ‘huis’ met zijn talrijke en kleurrijke bewoners.

De geografische stad is de leidraad voor de roze katern, die is onderverdeeld naar wijken en gebouwen. De samenstellers hebben een bonte rij externe auteurs gevraagd – van Arno Kantelberg en Janice Deul tot aan Aynouk Tan en Oscar Hammerstein - om hier een of meerdere, korte bijdragen voor te leveren. De ‘Introductie’ en ‘De Mode, De Vrijheid’ zijn verzorgd door Laurindo Andrea, Bregje Lampe en Cécile Narinx, Clarice Gargard, Carmen Hogg en Madeleijn van den Nieuwenhuizen, die vanuit hun expertise als modeontwerper en historicus, journalist, programmamaker, stijlantropoloog of rechtshistoricus hun licht over de onderwerpen laten schijnen.

Invalshoeken met nieuwe perspectieven te over. En wie wil weten hoe de samenstellers Ninke Bloemberg en Pieter Eckhardt tot deze opzet kwamen, kan ik vooral het interview met hen beide aan het begin van het boek aanraden. Hieruit wordt duidelijk waarom Amsterdam deze tentoonstelling en publicatie verdiende!        

3. Mode. De MoMu-collectie Antwerpen       

K. Debo, R. Cockx, W. Mertens e.a., Mode. De MoMu-collectie Antwerpen, Lannoo 2021, hard cover, 448 pp., € 59, EAN 9789401474153

Dit prachtig uitgegeven boek met een interessante lay-out & veel spannende, pagina vullende afbeeldingen is met z’n 2,5 kg letterlijk een visueel zwaargewicht. Het overgrote deel van het boek beslaat de laat 20^e- eeuwse en hedendaagse mode.

Uiteraard was dit te verwachten, want ‘The Antwerp Six’ zijn niet voor niet België’s meest vooraanstaande en spraakmakende ontwerpers c.q. exportproducten. Daarnaast mogen A.F.Vandevorst, Ann Salens, Bernhard Willhelm, Martin Margiela, Raf Simons en andere natuurlijk niet ontbreken. Dit geheel wordt aangevuld met een paar niet-Belgen, waaronder Helmut Lang, Haider Ackermann, Rei Kawakubo en Yohji Yamamoto.

Iedere ontwerper wordt geïntroduceerd door een beknopte tekst, gevolgd door een wisselend aantal pagina’s met foto’s met bijschriften. Echter, wie een evenwichtig overzicht van de collectie van het MoMu zoekt of verwacht, zal teleurgesteld zijn. Door het boek heen zijn 13 kleine onderwerpen gelardeerd, die betrekking hebben op de overige ‘deelcollecties’. Hierin komen bij voorbeeld ‘Japonnen 1750-1950’ aan bod met slechts 10 kleine afbeeldingen en één grotere. Dit vond ik nogal mager, temeer omdat de collectie van de Nederlandse verzamelaarster Jacoba de Jonge - die in 2012 door het MoMu werd verworven – volgens de begeleidende tekst 247 japonnen omvat.

Ook bij ‘Witgoed’ en ‘Nouveautés’ of accessoires wordt slechts een tipje van de sluier opgelicht en zijn de afbeeldingen zo klein dat de objecten niet of nauwelijks goed te zien zijn. Wat mij betreft smaakt dit naar (veel) meer en hoop ik van ganser harte dat MoMu op termijn ook aan deze deelverzamelingen een spectaculair boek wil wijden.

Haast verstopt, is achterin te zien hoe breed de collectie van de ‘Bibliotheek & archief’ is met interessante bronnen vanaf de 17^e eeuw tot heden. Zo te zien een aanrader voor studenten en geïnteresseerden.