De 'Leiden Plate'

De 'Leiden Plate', 'Leiden Celt' of 'Leiden Plaque' dankt zijn Engelse benaming aan het feit dat de eerste publicaties betreffende dit voorwerp in het Engels verschenen zijn. Het is een hanger van jadeït die in 1864 bij toeval gevonden werd door de Nederlandse ingenieur J.A. van Braam. Hij leidde het graven van een kanaal in de buurt van Puerto Barrios in Guatemala, waarbij hij op bronzen en jadeïeten voorwerpen, waaronder de Leiden Plate, stuitte. De Leiden Plate dankt zijn belang aan het feit dat er aanvankelijk de oudst bekende datering uit de Maya-tijdrekening op gegraveerd is. De glyphen-tekst laat zich als volgt lezen: Na de periode bestaande uit 8 baktuns, 14 katuns, 3 tuns 1 uinal en 12 kins, op de dag 1 Eb, toen de vijfde Heer van de Nacht heerste en de maand Yaxkin begon, werd Balam-Ahau-Chan als heerser geïnstalleerd. Dat hij hier als heerser van Tikal genoemd wordt is echter niet eenduidig. Hiermee werd de datum van de troonsbestijging van Balam-Ahau-Chan gememoreerd, in de Christelijke tijdsrekening overeenkomende met vrijdag 17 september 320 na Chr. Aan de andere kant van de plate is de heerser Balam-Ahau-Chan afgebeeld met regalia, zoals de dubbelhoofdige slangenstaf die hij horizontaal in zijn armen houdt. Tevens wordt zijn hoofdtooi bekroond met het gelaat van de god, die koninklijke macht symboliseerde. De heerser staat op een overwonnene wiens handen gebonden zijn en wiens hoofd naar achter gewend is. Door de bij de Leiden Plate aangetroffen belletjes van brons - een materiaal dat pas aan het eind van het klassieke tijdperk in gebruik kwam - weten wij dat deze hanger al door de Maya's hergebruikt is. Het bezitten van een dergelijke hanger gaf extra waarde aan het koningschap en status aan de koning zelf, zoals Balam-Ahau-Chan toont door links en rechts van zijn ceintuur drie 'Leiden Plates' te laten hangen. Engelse tekst: The 'Leiden Plate' or 'Leiden Plaque' owes its name to the circumstance that the first publications dealing with it appeared in the English language. Actually, it is a pendant made of Middle-American jade which was found by chance in 1864 by a Dutch engineer who was in charge of the digging of a canal in the vicinity of Puerto Barrios in Guatemala, where he came across bronze and jadeite objects. The Leiden Plate owes its importance to the fact that one of the oldest known recorded dates of the Maya calendar is engraved on it and has been preserved intact. The text reads as follows: After the period composed of 8 baktuns, 14 katuns,3 tuns, 1 uinal and 12 kins, on the day 1 Eb, when the fifth Lord of the Night ruled and the month Yaxkin commenced, Balam-Ahau-Chan, ruler of [probably] Tikal, was installed. This refers to the date on which Balam-Ahau-Chan ascended the throne, in our calendar corresponding with Friday, the 17th of September, AD 320. The other side shows Balam-Ahau-Chan with such regalia as the double-headed serpent staff, which he holds horizontally in his arms. This headdress is topped by the face of the Jester god, the symbol of royal power. The king stands on a vanquished man whose hands are tied and whose head is turned away. Because the Leiden Plate was found together with small bells made of bronze - which did not come into use until the end of the classic period - we know that this pendant was looted from a grave by Mayas around that time (AD 800-900) and was used and reburied. The possession of a pendant of this kind enhanced the value of the kingship and of the king himself, as Balam-Ahau-Chan showed by hanging three "Leiden plates" from the right and left sides of his girdle.