Huipil

Functie: Het vrouwelijke kledingrepertoire bestaat uit een meerkleurig bovenstuk genaamd huipil; een rok genaamd falda of corte; een geborduurd of geweven ceintuur genaamd faja; versiering voor het hoofd en haar genaamd cinta; en een doek voor verschillende doeleinden genaamd tzute of servilleta. Volgens Osborne (1935) is het woord huipil afgeleid van het Azteekse woord Huipili wat 'mijn bedekking' betekent. De meeste huipils zijn geweven op een heupweefgetouw, maar in sommige gebieden zijn deze vervangen door een trapweefgetouw of soms zelfs huipils gemaakt in de fabriek. Er is grote variatie per dorp in de manier waarop ze gemaakt zijn, gedragen worden en versierd zijn. De huipil is opgebouwd uit één, twee of drie banen stof. Als meerdere banen gebruikt worden, worden deze aan elkaar genaaid d.m.v. een decoratieve oversteek genaamd randa. De opening voor het hoofd is rond, vierkant of V-vormig als een huipil uit één of drie panelen is gemaakt. De huipil kan los gedragen worden of in de rok worden gestopt. De meest voorkomende methode die gebruikt wordt om de huipil te versieren is borduren. Er zijn huipils voor iedere dag en huipils die voor speciale gelegenheden zoals bruiloften en cofradia gebruikt worden. Een vrouw kan maanden bezig zijn met het weven van een huipil. Door de keuze van design, materiaal en afwerk techniek kan informatie gelezen worden over de vrouw haar herkomst, haar sociale status, religieuze achtergrond en individuele persoonlijkheid. Beschrijving: De huipil bestaat uit drie banen die met een donker blauwe randa aan elkaar zijn genaaid. De decoratie die op de stof is geborduurd in donker rood (wol), groen, blauw, oranje en wit (zijde) is karakteristiek voor Chichicastenango. De dichte hals is zeshoekig. Er zijn op alle drie de banen twee-koppige adelaars afgebeeld. Wat deze huipil mist is het zonmotief om de hals en de cirkels op de voor- en achterkant van de huipil. Deze cirkels worden soms ook op beide mouwen afgebeeld. Julia Montoya geeft een beschrijving van een huipil uit Chichicastenango en interpreteert de symbolen als volgt: "The double-headed eagle is on all four sides of the garment, forming a cross that resembles the Maya cross or kan… The central circle or opening for the head, from which rays emanate, represents the sun in the centre of the sky (at the zenith); the small black circles on either side may indicate the points where the sun rises (the east) and sets (the west). Each eagle's body is made up of small colored diamonds, which possibly symbolize stars against the background of the sky or perhaps raindrops. The wings and tail have very striking zigzag motifs which evoke the plumed serpent, while the zigzag lines that border the cross seem to represent the primordial sea. Finally the two bands of diamonds and X's on either side of the head opening, with their north-south orientation, also reinforce the idea of the sun's apparent annual path on the horizon. The general context of this huipil includes all the characteristics of the celestial vault and the dual nature of the cosmos." (P. 119) Techniek: deze huipil is op een heupweefgetouw geweven. Er is een begin gemaakt en vervolgens is het getouw omgedraaid en is men naar het beginstuk toe gaan weven. Referentie: KIT Amsterdam heeft een compleet stuk in de collectie Literatuur: Osborne, Lilly de Jongh (1935) Guatemala Textiles. New Orleans: Dept. Of Middle American Research, the Tulane University of Louisiana Julia Montoya in "With their hands and their eyes". Ed. By Miteille Holsbeke en Julia Montoya. Enthnogafic museum Antwerpen, 2003