Leren schort, gedragen door gehuwde vrouwen

Een schort van de Ndebele uit Zuid-Afrika, een jocolo, of iogola/o. De schorten worden door getrouwde vrouwen gedragen tijdens belangrijke ceremoniële aangelegenheden. Het wordt traditioneel van geitenleer gemaakt door de toekomstige echtgenoot of geschonken door zijn familie, en is het primaire symbool van de huwelijkse status. Tijdens de eerste maanden van het huwelijk wordt het zonder kralen gedragen, waarna er steeds meer kralen toegevoegd worden. Van de afhangende flappen verwijst de middelste naar de moeder van een gezin, het centrum van het huishouden, omringd door haar kinderen. Dergelijke schorten mochten pas na het krijgen van kinderen gedragen worden, als bewijs van vruchtbaarheid (Joubert, 2002: 118). De motieven worden vanouds afgeleid van het huiselijke leven. In de jaren 1930 en 1940 evolueerden de motieven van minimalistische vorm tot geometrisch en figuratief steeds ingewikkelder patronen, welke tevens westerse invloeden toonden. Tot de Tweede Wereldoorlog werden hoofdzakelijk witte kralen gebruikt met enkele simpele patronen in zwart, blauw of rood. Na de oorlog ging men meer kleur gebruiken en werden de patronen gelijkgestemd met die van Ndebele huizen. Ndebele kralenwerk is een vorm van visuele communicatie en wordt beschouwd als een tijdloze traditie. Het kralenwerk geeft de status en positie van de draagsters weer, zowel ten opzichte van anderen, als tijdens de verschillende levensfasen van een vrouw. Tegenwoordig spelen ook commerciële belangen een rol bij de produktie van kralenwerk, maar de sociale rol blijft bekend. Ook worden dus andere materialen dan kralen gebruikt voor het maken van de schorten. De Ndebele zijn een van de vele Nguni-sprekende groepen in Zuid-Afrika. Door oorlogen, onderling en tegen de Britten, en belastingwetten, raakten de Ndebele verspreid. Er zijn nu drie hoofdgroepen, die in Zimbabwe, Noord-Transvaal en Zuid-Transvaal leven. In de jaren 90 van de 19de eeuw werden veel Ndebele na een conflict met de Hollanders arbeiders op witte boerderijen. Het lijkt erop alsof het beroemde kralenwerk van de Ndebele zich vooral ontwikkelde na deze oorlog van 1882-1885. De Ndebele ontwikkelden een sterke eigen identiteit, hetgeen duidelijk blijkt uit hun beroemde architectuur, die ze deels overnamen van de Sotho: stenen wanden met heldere kleuren beschilderd. Ook het kralenwerk is befaamd.