Neussieraad

Het neussieraad bestaat uit twee afzonderlijke, spiraalvormig geslepen stukken schelp van de Cymbium-schelp De uiteinden daarvan zijn door middel van schilreep aan elkaar verbonden. Hoewel dit voorwerp niet is verzameld bij de Asmat maar bij de ten oosten van de Asmat gesitueerde Auyu (Awjoe), wordt het hier als een Asmatvoorwerp besproken. Het onderscheidt zich qua vorm namelijk niet van het type neussieraad dat door de Asmat "bipanew" wordt genoemd. De Asmat mannen dragen bij ceremoniële gelegenheden versierselen die hun status moeten bevestigen als krijger, koppensneller of jager. Zij beschilderen hun gezicht met zwarte, rode en witte kleuren, dragen op het hoofd een bontmuts van cuscushuid, hebben halssieraden om met vruchtepitjes of coix-zaden, dieretanden, vogelpoten, teennagels van de casuaris, of zelfs varanenklauwen, en dragen sierdolken van mensenbeen of casuarisbot. Een opvallend element in de lichaamstooi zijn de sieraden die door het doorboorde neustussenschot worden gestoken. Er zijn twee soorten neussieraden: die van schelp en in de gekrulde vorm, zoals hier getoond, en die van been (meestal varkensbot). Deze laatste hebben een min of meer cylindrische en langwerpige vorm (RMV 3070-376). Grote versies van het gekrulde schelpsieraad worden ook wel als borstsieraad gedragen. Dit gebruik komt echter veel minder voor. Het hier getoonde neussieraad is een voornamelijk door mannen gedragen prestige-object. Een man kan een dergelijk voorwerp echter ook aan zijn vrouw of moeder schenken of uitlenen. Wanneer de vrouw er zich mee siert kan zij op die manier deelhebben aan het aanzien van haar echtgenoot of zoon, of ermee tonen hoe trots zij op hem is (Nelke 1995:190). De antropoloog dr. A.A. Gerbrands heeft ons bewust gemaakt van de veelomvattende symboliek van dit sieraad. Het sieraad wordt vervaardigd uit de Cymbium-schelp, een schelp met een grote platte lip, die de maan voorstelt. Eén spiraal op zich kan worden gezien als een dwarsdoorsnede van de Nautilus-schelp, een symbool voor de schedel. Zoals jongemannen die geïnitieerd werden enige tijd met een gesnelde schedel voor hun geslachtsdelen moesten mediteren, zo ook kan de nautilusschelp als schaambedekking worden gedragen, vaak iets boven de geslachtsdelen. Op sommig houtsnijwerk van mannelijke figuren zien we dit ook afgebeeld. De twee samengevoegde, C-vormige spiralen zijn ook als twee staarten van de kuskus (een soort buideldier), dat vanwege zijn goudgele vacht met de zon wordt geassocieerd. De kuskus representeert representeert bovendien, als vruchtenetend dier, de koppensneller. Bomen worden namelijk als een soort mensen gezien en de vruchten van de bomen als de hersenen. Samenvattend stelt Gerbrands (1966:15): "...dat wanneer de Asmat zich tooit met dit neussieraad, hij zinnebeeld is van de kosmos, van zon en maan, van vruchtenetende kuskus zowel als van schedelvormige nautilusschelp, zoals die allen samenkomen in één punt, de koppensneller". HI en DS 1999