Zar amulet

Zar amulet met afbeelding van een vrouwelijke geest, nl. sitt as-safina (de dame van het schip), die wordt voorgesteld als een zeemeermin. In haar hand houdt zij vermoedelijk een takje. Op de achterzijde van het amulet staat de Arabische tekst 'In de naam van God, de Barmhartige, de Erbarmer' (bismillah ar-rahman ar-rahiem). Daaronder staat het begin van het Troonvers: God, er is geen god dan Hij, de levende, de standvastige (Koran 2:255). Zar amuletten zijn meestal rond of druppelvormig en gemaakt van een zilverlegering. Aan de onderrand hangt een -meestal oneven- aantal zilveren belletjes (jalajil). De amuletten hebben vaak aan één zijde een afbeelding van een geest en aan de andere zijde staat meestal een Koranvers, vaak het begin van het zg. Troonvers (Koran 2:255). Er zijn ook rechthoekige amuletten met jalajil, waarin de tekst 'ma sha Allah' (wat God wil) is uitgestanst. Deze amuletten worden ook voor andere doeleinden gebruikt. Zar amuletten worden gewoonlijk aan de kleding, bijv. aan de hoofddoek, bevestigd. De zar is een bezetenheidscultus die zijn oorsprong in Centraal Afrika heeft en zich via Oost-Afrika en Soedan naar Egypte heeft uitgebreid. Centraal staat het geloof in bepaalde geesten die bezit kunnen nemen van een mens. Deze geesten zijn meester over de bezeten persoon en geven de bezetene veel ongemak tenzij diegene de wensen van de geest vervult. Dit gebeurt d.m.v. zar-ceremonies waarin de geesten tevreden gesteld worden. Zar-ceremonies worden voornamelijk door vrouwen bezocht en staan in de meeste gevallen door de leiding van een vrouw (de zg. sheikha). De zar is niet verbonden met een religie als islam of christendom, maar verwijzingen naar deze religies zijn er wel in te vinden. De zar-cultus kent vele geesten die vaak in paren optreden (d.w.z. een mannelijke geest en een vrouwelijke geest). Er zijn christelijke en moslimgeesten en geesten die verbonden zijn aan bepaalde beroepen of nationaliteiten. Iedere geest heeft zijn eigen karakter, kleding en muziekvoorkeur. De zar-cultus kent privé-bijeenkomsten die speciaal voor een bepaalde persoon georganiseerd worden en publieke bijeenkomsten. De publieke bijeenkomsten hebben een minder ritueel karakter dan de privé-bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten probeert de vrouw de geest te behagen door voor hem te dansen op muziek die begeleid wordt door liederen waarin de geest wordt bezongen. De vrouwen praten met elkaar en drinken thee, terwijl een tromspeler ritmes speelt. Elk ritme dat hij speelt hoort bij een bepaalde geest. Wanneer één van de vrouwen het ritme van haar geest hoort, staat ze op en begint te dansen. Vaak kruipt ze als het ware in de huid van de geest en imiteert hem of haar. De vrouw draagt amuletten met verzen uit de Koran (meestal het troonvers) waarop 'haar' geest is afgebeeld. De leidster van de bijeenkomst, de sheikha, draagt amuletten van alle geesten. Vervaardiging Op een schijf van zilverlegering zijn afbeeldingen en tekst ingegraveerd. Aan de schijf zijn ringetjes gesoldeerd, om de schijf aan de kleding te kunnen bevestigen en om er belletjes (jalajil) aan te kunnen hangen. Bovenaan is een merkteken gestanst met van links naar rechts: het Arabische getal 60 voor het zilvergehalte (60%) met daarboven het teken voor Cairo; symbool van een kat; letter K die staat voor het jaar 1934-1935.