Keizerin Eugénie (1826-1920) in poederroze en tijdloos wit

 
Ju
1 november 2023
Juliette van Kerkhoff

In de modegeschiedenis was het gebruikelijk om in kleur te trouwen, zodat de kostbare bruidsjurk later nog gedragen kon worden.

De laatste keizerin van Frankrijk, Eugénie de Montijo, trouwde in 1853 in het wit met Napoleon III en schudde hiermee de tradities van de bruidsmode in Frankrijk op. Niet alleen de twee bruidsjurken die keizerin Eugénie droeg, maakt haar een interessant modefiguur uit de 19e eeuw.

Haar invloed op de ontwikkeling van de haute couture en de rol die ze in de Franse economie speelde wordt vaak vergeten, maar is net zo belangrijk. Lees verder over de nog vrij onbekende bruidsjurken van keizerin Eugénie en haar invloed op de Franse mode.

Het huwelijk

Keizerin Eugénie is een belangrijke naam in de Franse modegeschiedenis. Toen de Spaanse gravin in 1853 in het huwelijksbootje met Napoleon III stapte, werd ze zowel keizerin van Frankrijk als één van de voornaamste mode-iconen van Europa.

De bruiloft van het keizerspaar duurde twee dagen en bestond uit een burgerlijke en religieuze ceremonie. De burgerlijke ceremonie vond plaats op 29 januari 1953 in Palais Tuileries. De religieuze ceremonie vond een dag later plaats in de Notre Dame in Parijs.

Niet één bruidsjurk, maar twee…

Voor de twee ceremonies droeg Eugénie ook twee verschillende bruidsjurken. De jurk voor het burgerlijk huwelijk was ontworpen en gemaakt door Mademoiselle Palmyre. De keizerin droeg een roze satijnen jurk die was bedekt met Engels kant en bestond uit een gedrapeerd lijfje. Niet alleen ontwierp Mademoiselle Palmyre deze belangrijke bruidsjurk, ze was ook verantwoordelijk Eugénies trousseau, bestaande uit 54 avondjurken.

De eerste dag van Eugénies bruiloft droeg zij kleur, wat voor de tijd waarin ze leefde gebruikelijk was. De tweede dag tijdens de kerkelijke ceremonie verscheen Keizerin Eugénie in een witte bruidsjurk, wat niet heel gebruikelijk voor de tijdsgeest was. Trouwen in het wit raakte pas aan het begin van de 19e eeuw in de mode. Koningin Victoria uit Engeland populariseerde als eerste de witte bruidsjurk in 1840 tijdens haar bruiloft.

De twee koninginnen sloten een diplomatieke, maar hechte vriendschap. De Franse keizerin bezocht vaak het Engelse hof en trouwde net als Victoria in het wit. Geleidelijk aan zouden de rijkere klassen, vervolgens de middenklasse en tot slot de armere klassen haar voorbeeld volgen door ook in het wit te trouwen.

Hoe zag de witte bruidsjurk van keizerin Eugénie er daadwerkelijk uit?

Helaas bestaan de overblijfselen van de witte bruidsjurk slechts uit prenten, een schilderij en geschreven beschrijvingen. De jurk is ontworpen door Madame Vignon, één van andere belangrijke modeontwerpsters van Eugénie.

De bruidsjurk van wit Genua fluwelen zijde was bedekt met point d’Angleterre kant en had pagodemouwen die in de mode waren. De onderkant was afgewerkt met puntig Alençon kant en gouden kwastjes. Het was een wens van de keizerin om deze Spaanse modetraditie in ere te houden. Na de val van het Keizerrijk vluchtte Eugénie naar Engeland en heeft zij de bruidsjurk met zich mee genomen.

Tijdens haar verblijf in Engeland stichtte ze de St Michaels Abbey in Farnborough. Een deel van de bruidsjurk is hergebruikt naar waarschijnlijkheid voor witte kerkelijke gewaden. Wat er met de overige stof van de jurk is gebeurd, is onbekend.

Een tijdschriftprent uit 1853 toont de witte bruidsjurk van keizerin Eugénie. Een andere visuele bron van de bruidsjurk is een muurschildering gemaakt door Félix Joseph Barrias. In de kapel van Maison Eugène-Napoléon is de keizerin afgebeeld op een fresco, waarbij ze een witte jurk draagt die de witte bruidsjurk zou voorstellen.

Afb.1: Pellerin, prent van het keizerlijk huwelijk, 1853. Bron: Gallica Bibliothèque Nationale de France.

De inspiratie van Marie-Antoinette

Keizerin Eugénie had een grote invloed op de Franse mode. Ze was geïnspireerd door vroegere Franse koningin en mode-icoon Marie-Antoinette en probeerde haar nalatenschap een nieuw leven in te blazen.

Eugénie de Montijo maakte de crinoline, de hoepelrok uit de 19e eeuw, populair en haalde vaak het Ancien Regime aan. De keizerin zag zichzelf namelijk als een directe erfgename van Marie-Antoinette. Ze had veel bewondering voor haar en liet zich door Franz Winterhalter in een 18-eeuwse schilderstijl portretten.

Afb.3: Franz Xaver Winterhalter, portret van keizerin Eugénie, 1854, collectie van The Metropolitan Museum of Art, New York.

Een politiek en economisch spel

Uiteindelijk droeg de keizerin niet alleen wat ze zelf graag wilde. Ze speelde zeer bewust een politiek en economisch spel in Frankrijk met haar kledingkeuzes. Haar belangrijkste rol was het promoten van haute couture en Parijse mode, de belangrijkste exportproducten van Frankrijk.

De garderobe van Eugénie werd ook wel de politieke garderobe genoemd die volhing met robes politiques. Deze jurken werden gemaakt van stoffen van Franse fabrikanten en leveranciers. Toen de Lyonese zijde-industrie een financiële crisis doormaakte, besloot de keizerin om jurken van zijde uit Lyon te bestellen.

Ook in het buitenland promootte Eugénie de Franse mode, met name in Engeland. Kledingstukken werden in Engeland zelfs vernoemd naar de keizerin van Frankrijk. Tot slot is keizerin Eugénie deels verantwoordelijk voor de opkomst van de haute couture. De eerste haute couturier Charles Frederick Worth was de belangrijkste leverancier voor de garderobe van keizerin Eugénie.

De modeontwerper werd in bescherming genomen door de keizerin en ontwierp exclusieve jurken voor koningshuizen en rijke klanten. Worth signeerde zelfs zijn ontwerpen met het keizerlijk wapen. Daarnaast had Worth ook andere klanten die haute couture lieten ontwerpen, waaronder de Parijse bourgeoisie. Zelfs na de val van het Keizerrijk blijft Maison Worth een succes.

Haar erfenis

Keizerin Eugénie heeft sinds haar huwelijk in 1853 interessante bijdragen geleverd aan de Franse modegeschiedenis. Niet alleen tijdens haar leven droeg ze bij aan de popularisatie van de witte bruidsjurk, ook na haar dood blijft haar erfenis zichtbaar.

Zo halen zelfs in de jaren 50 van de vorige eeuw grote modeontwerpers als Dior inspiratie voor de nieuwe collectie uit de portretten van Franz Winterhalter van keizerin Eugénie. Kortom, keizerin Eugénie heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de bruidsmode en haute couture in Frankrijk.

Afb.4: Willy Maywald, A model wears the Eugenie dress, Fall/Winter 1948, collectie van National Gallery of Victoria.

 

Bronnenlijst:

 

Tags
trouwjurkentrouwjaponnenbruidsjurk
Categorie: 
Kostuum

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie

Reactie

Bekijk ook

MENU