Reisnecessaires. In gesprek met: een verzamelaarsduo
“Verzamelen is niet alleen een passie, maar ook de vraag hoe je dingen met elkaar kunt verbinden.” Een reisnecessaire gekocht op een veiling voor ‘een prikkie’ (“alleen al de intrinsieke waarde van het zilver was de aankoop meer dan waard”), wordt onverwacht het begin van een grote interesse en verzameling. Ruim twintig jaar na de verwerving van hun eerste reisnecessaire deelt het verzamelaarsduo hun verzamelavonturen met Modemuze.
Het begin van een passie
Hoe het allemaal begon. In 1993 verscheen bij veilinghuis Glerum een reisnecessaire vol zilveren voorwerpen, gemaakt in Parijs omstreeks 1845. Verbaasd dat niemand anders bood op dit lot met een zekere waarde in zilver, besloot het echtpaar de reisnecessaire te kopen. Eenmaal in hun bezit begon het onderzoek: van wie is het ‘reiskistje’ geweest en wie heeft het gemaakt? Drie jaar later tijdens een vakantie in Nice stuitte het echtpaar bij een antiekmarkt op een andere reisnecessaire, ditmaal met verguld zilveren voorwerpen en in 1838 vervaardigd in Parijs. De passie was geboren.
De inhoud van een reisnecessaire
Een reisnecessaire is een koffertje of kistje met reisbenodigdheden, nécessaires in het Frans. Welke reisbenodigdheden Europese vorsten, adel of hoge geestelijken in de 18e, 19e of begin 20e eeuw onmisbaar vonden en waarin deze werden verpakt, wisselt per tijd, mode en manier van reizen. Men nam zijn eigen benodigdheden mee om zo de kans op besmetting met ziektes te voorkomen. Toiletbenodigdheden, eetgerei, flacons, naaigerei of schrijfwaren, alles werd speciaal op maat gemaakt om mee te nemen in passende koffers en kisten die tijdens de reis per koets tegen een stootje kunnen. Reisnecessaires kunnen worden gezien als een kruising tussen een beautycase en picknickmand en moesten vroeger getuigen van de verfijnde smaak van de reiziger en indruk maken op zijn of haar gevolg. De eigenaren lieten met zorg hun reisnecessaire maken bij de beste kabinetmakers, goud- en zilversmeden, kristal- en porseleinfabrikanten.
Het verwerven van meer informatie
Na de aankoop van hun tweede reisnecessaire was de verzamelwoede losgebarsten en wilden de verzamelaars alles over deze bijzondere kistjes te weten komen. Internationaal werden musea, boekhandels en bibliotheken afgestruind, op zoek naar meer informatie. Later bleek ook het internet van pas te komen. Van tijd tot tijd werd bij een handelaar of op een veiling een ‘verdwaald’ exemplaar op de kop getikt. Bij elke vondst was het spannend of de kist nog compleet en in goede conditie verkeerde, wie met de kist op reis was geweest en of er nog geheime vakjes waren waaruit verborgen voorwerpen te voorschijn kwamen. De meeste reisnecessaires hebben een eigen geschiedenis en een eigen verhaal; dat is wat de verzamelaars zo intrigeert.
Voor hun passie gaan ze opzoek naar waar nog meer reisnecessaires te vinden zijn: in musea, archieven van onder meer Hermès en Louis Vuitton, op markten en beurzen, veilingen, bibliotheken en boekhandels. Een speciale band hebben de verzamelaars met het Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam, waar twee van hun reisnecessaires in de collectie zijn opgenomen.
Een eigen tentoonstelling
De expositie De vorst op reis, met reisnecessaires afkomstig uit Nederlandse verzamelingen, kwam via de verzamelaars van de grond in 2013. In datzelfde jaar verscheen het door hen opgestelde boek Koninklijke reiskistjes - Vorsten op reis met beschrijvingen van bijzondere reisnecessaires. Sindsdien zijn reisnecessaires geëxposeerd in het MAS te Antwerpen en het Historisch Museum te Ede en staan er meer internationale tentoonstellingen op de planning. Het brengt de verzamelaars bij verscheidene musea en depots over de vloer; ook geeft het paar lezingen met als thema “reisnecessaires op reis”. Een bijzondere herinnering houdt het echtpaar aan de dag dat ze voor hun boek de mogelijkheid kregen om in Buckingham Palace reisnecessaires van koningin Victoria te fotograferen.
De verzamelaars zien zichzelf vooral als de katalysator van een proces. Verzamelen is volgens hen niet alleen een passie, maar ook de vraag hoe je dingen met elkaar kunt verbinden. Zo heeft de tentoonstelling in Paleis Het Loo volgens de verzamelaars een ware kettingreactie veroorzaakt en lijkt hun doel om aandacht en interesse voor de reisnecessaire te creëren bij een groter publiek al aardig bereikt.
Een droom is thans het realiseren van een overzichtstentoonstelling van reisnecessaires in Azië, in China bij voorkeur, waar hun zoon, schoondochter en kleinkinderen wonen. In deze droom-tentoonstelling zullen niet alleen voor het eerst necessaires uit Europa te zien zijn, maar ook verborgen schatten uit China zelf, zoals van de Chinese koning Zhang Shicheng (14e eeuw), en een moderne reisnecessaire van de 21e eeuw.
Voor het ontwikkelen van hedendaagse of futuristische reisnecessaires voert het echtpaar verkennende gesprekken met ontwerpers over wat men nu als ‘reisbenodigheid’ ziet en welke materialen wenselijk en haalbaar zijn voor de productie. De uitdaging blijft nog steeds om zo veel mogelijk voorwerpen met zo verscheiden mogelijke functies in een zo klein en licht mogelijk kistje te vervoeren.
Favoriete reisnecessaire uit de verzameling
Deze kenmerken zijn terug te zien in de favoriete reisnecessaire van het echtpaar: een toiletkistje met eetgerei gemaakt in 1809 in Parijs voor een officier uit het leger van Napoleon. Het oogt klein, maar is zeer veelzijdig (er passen wel 60 voorwerpen in) en het is volgens de verzamelaars verrassend vernuftig gemaakt. Om dit alles te tonen heeft het echtpaar een filmpje gemaakt, waarin te zien is hoe alle uitgestalde voorwerpen in de reisnecessaire worden ‘ingepakt’.
Bij de aanschaf van nieuwe reisnecessaires stellen de verzamelaars eisen aan het ‘kistje’: de ‘wouwfactor’ is alles bepalend, dat wil zeggen, bij de eerste aanblik moet de inhoud een unieke uitstraling hebben en moet de inhoud met diverse functies bij voorkeur van zilver of verguld zilver zijn vervaardigd. Tenslotte is belangrijk dat de inhoud compleet is.
Het verzamelaarspaar is altijd opzoek en wordt graag op de hoogte gehouden als ergens reisnecessaires opduiken. Weet u van exemplaren die aan bovenstaande ‘eisen’ voldoen? Dan kunt u contact met hen opnemen via [email protected] of een reactie achterlaten; ze zullen u zeer dankbaar zijn!
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie