Koto: meer dan een dracht

De van oorsprong Surinaamse koto is meer dan een dracht. Ze omvat de ambachtelijke praktijken van patroontekenen, naaien, cassavelijm-stijven, vouwen, binden, draperen, spelden.

Ze inspireert rituelen en regels van kleden en dragen. Ze vertelt grote koloniale geschiedenissen naast familieverhalen vol herinneringen aan grootmoeders en overgrootmoeders. De koto is bovendien booming. Buiten Suriname verkennen traditionalista’s en fashionista’s tijdens gelegenheden aloude patronen en hun eigentijdse mogelijkheden.

Meer dan een dracht 

Samen met Imagine IC onderzoekt Modemuze de koto als materieel en immaterieel erfgoed in Nederland. Met materieel erfgoed wordt de koto als ‘tastbaar’ kledingstuk bedoeld en met immaterieel erfgoed hoe mensen de koto dragen en ervaren. Voor het project verkennen we de betekenis van de koto in verschillende contexten en met verschillende community's in Nederland. Wat is nou een ‘échte’ koto? Hoe zijn de koto’s verzameld in de Nederlandse museumcollecties? En hoe geef je de traditie door?

Op deze themapagina verzamelen we verschillende koto-gerelateerde verhalen. Van blogs en objecten uit de collecties tot aan tutorials en tentoonstellingen. Zo lees je over privécollecties, hoelang er in Nederland al koto’s worden verzameld, en welke vorm een overdracht zou kunnen hebben. 

Wat is een koto?

De koto is een van oorsprong Surinaamse ensemble, bestaande uit verschillende elementen, zoals een yaki (bloes) en koto (ook wel rok), die samen met een angisa (hoofddoek) wordt gedragen. Over de herkomst van de koto doen verschillende verhalen de ronde, maar wel is het zeker dat deze sinds circa 1860 gedragen door Afro-Surinaamse dames, ook wel kotomisi’s. Tegenwoordig worden de koto’s met name tijdens feestelijke of ceremoniële gelegenheden gedragen, met name in Suriname en Nederland.

In het DNA van de koto zien we dat de koto grensoverschrijdende ‘roots’ of ook wel ‘routes’ heeft, en constant in ontwikkeling is. Van geïmporteerde koto-stoffen uit Japan, Indonesië en Frankrijk tot aan referenties aan West-Afrikaanse en Europese modestijlen. Een van de meest recentelijke ontwikkelingen is het 'koto-verkeer' naar Thailand, waar koto’s naartoe worden gestuurd om daar te laten borduren.

Er zijn op z’n minst drie categorieën van koto’s: 1. de bigi, 2. brokobere en 3. de moderne koto. In deze catgorieën bestaan tientallen varianten. De meest voorkomende koto is de bigi koto, die bestaat uit de volgende onderdelen:

1. folenti bruku (ondergoed)
2. pangi (onderrok) 
3. (ondro)leyfi (lijfje, hemdje) 
4. empi (shirt)
5. saron (kleurrijke onderrok)
6. ondrokoto (geborduurde onderrok)
7. koy (Franse queue: vulling op de rug om de koto groter te laten lijken)
8. yaki (bloes)
9. koto (rok) 
10. kotobere (de extra stof van de koto geplooid rondom de buik)
11. angisa (hoofddoek)
12. schouderdoek/shoulder cloth (doek gebonden op de koto in een punt naar onderen)
Bron: Sabaku Magazine Mei-Juli 2019