Jouw gedoneerde broek kost €1 in Accra

Kantamanto is waar het allemaal gebeurd. De grootste tweedehands kledingmarkt in Accra, Ghana. Daar wordt kleding vanuit heel de wereld door honderden koopmannen en -vrouwen verkocht. De één gespecialiseerd in jeans, de ander in shawls of kinderkleding. Iedere marktkoopman/-vrouw heeft een aanbod waar wel duizenden potentiele klanten uit kunnen kiezen. “One one cedi, one cedi!” roepen ze, of “Nice jeans, nice jeans!”

Het onderzoek

Samen met designer Linda Valkeman ben ik, als stijlantropoloog, in Accra (Ghana) om de sociale impact van Obroni wa wu onderzoeken. We verzamelen en portretteren verhalen van mensen in Ghana omtrent Obroni wa wu; een fenomeen die vele vragen opwekt. We werken met Ghanese creatievelingen en produceren in fotografie, videografie, design en woord. In deze eerste blog neem ik je graag mee in het verhaal, waar ik op donderdag 2 augustus 2018 meer over vertel in de ObA.

One man’s trash is another man’s treasure?

Obroni wa wu: dead white men’s clothing. Obroni wa wu is de naam voor tweedehandskleding die uit het westen komt. Vroeger was het letterlijk ‘Obroni wa wu’; kleding van de overleden witte mensen die niemand meer wilde hebben. Tegenwoordig is het kleding van een ieder die zijn/haar kledingkast heeft opgeruimd en kleding doneert. Obroni wa wu bestaat grotendeels uit kledingdonaties; afgedankte kleding van mensen uit het westen.

Tien jaar geleden, toen ik voor het eerste naar Accra ging, zag ik de andere kant van kledingdonatie: ik zag welk effect de donaties op de ontvangers hebben. Obroni wa wu is een business waar veel geld in omgaat. Reden om op onderzoek uit te gaan, want wat betekent deze import voor de mensen in Ghana?

Kledingmarkt in Accra, foto: © Francis Kokoroko.

Van Nederland naar Accra

Ons straatbeeld kleurt zich op diverse hoeken met grote metalen bakken waar wij onze kleding in doneren. In Amsterdam zijn de meeste bakken van Sympany of van het Leger des Heils. Vanwege ons onderzoek wilden we bij het begin beginnen en hebben we geprobeerd om in de sorteercentra van Sympany en het Leger des Heils te kijken. Helaas waren we bij beide organisaties niet welkom. Dit was voor ons verrassend, maar volgens diverse professionals uit de Ethical Fashion industrie niet. Zij waarschuwden ons zelfs en gaven aan dat de wereld van kledingdonatie en verkoop ervan 'een maffiose wereld is'…

Wat er na donatie gebeurt weten we dus niet precies. Wat we wel weten is dat er handelaren in Nederland zijn, waarvan deels Ghanese handelaren. Deze handelaren kopen balen in en verschepen ze naar Ghana om het te verkopen aan de zogeheten ‘middle man’s’. Deze middle man koopt een baal kleding en weet vaak niet wat erin zit, maar wel uit welk land het komt; Nederland en Duitsland hebben in Ghana een goede reputatie wat betreft kwaliteit. De middle man verkoopt het vervolgens aan marktkoopmannen en –vrouwen die het aan klanten op Kantamanto (de markt) verkopen. In de gehele handel variëren prijzen. Balen zijn geclassificeerd waarbij de classificatie de kwaliteit van de kleding bepaald.

In Accra, foto: © Francis Kokoroko.

Op de markt

Kantamanto is waar het gros van de bewoners van Accra zijn/haar kleding koopt. Voor menig Accranaar is het de enige optie als het op stijl en kleding kopen aankomt; het aanbod is groot, divers én betaalbaar. Voor 1 cedi (20 eurocent) of 5 cedi (1 euro) kan je al een item vinden. Dure items zoals Nike sneakers met lichte gebruikssporen kosten 100 cedi (20 euro).

De meeste mensen in Accra zijn blij met Kantamanto: “Het is onze fast fashion” vertelt Francis Amanakpor, oud head of department van Fashion Design aan Accra Technical University.  Hij vergelijkt Kantamanto met onze winkelstraten: er is veel aanbod, het is betaalbaar en je kan het gelijk meenemen. Marktkoopmannen zijn blij met onze afdankertjes: “Yes, it is good business” antwoorden velen als we vragen naar de kleding. Voor jonge creatievelingen is Kantamanto de plek waar ze het liefste shoppen. Kwame Yesu, stylist en artiest vertelt: “Het is de plek waar je unieke items kan scoren. Niemand anders heeft hetzelfde item. En het is zo goedkoop dat je in plaats van één item uit de mall wel vijf of tien items kan kopen”. Stylist en fotograaf Allen Coleman koopt ook veel items op Kantamanto: “Ik heb er zo veel toffe items gevonden. Jaren 90 hoedjes van Kangol, tot aan originele sportkleding van de Olympische spelen uit de jaren 80…”. Veel Ghanezen zijn erg positief over Kantamanto, echter is het niet alleen rozengeur en maneschijn…

Yvonne Ntiamoah, head of department Fashion Design aan Radford University, snapt het belang van Obroni wa wu maar ziet ook problemen. Zij zet zich in voor de creatieve industrie en wil banen genereren voor haar alumni. De kledingindustrie in Accra is relatief klein en biedt weinig banen. Het gros van de kleding die je in Ghana kan kopen komt uit het westen, in de vorm van Obroni wa wu, of uit Azie, in de vorm van goedkope, vaak imitatie, producten. Omdat veel kleding wordt geïmporteerd is het een goed product voor handelaren, maar wat gebeurd er met de lokale creatieve industrie? De textielwevers? De designers? De tailors? De vrouwen die Batik maken?