Prinses Wilhelmina verkleed

Het is bijna carnaval en daarom is het leuk om ter inspiratie wat dieper in te gaan op een prachtig uitgevoerd verkleedkostuum van de tienjarige prinses Wilhelmina (1880-1962) uit 1890.

Amalia van Solms
Door de jaren heen hebben moeder koningin Emma (1858-1934) en dochter Wilhelmina vele kostbare geschenken uitgewisseld. Koningin Emma deed op haar eigen verjaardag, 2 augustus 1890, haar dochter Wilhelmina een prachtig zeventiende-eeuws kinderkostuum cadeau: het zogenoemde “kleine Amalia van Solms kostuum.” De vervaardiger was een Parijse kostuumontwerper Pierre Eugène Lacoste (1818-1908), die voor verschillende Parijse theaters werkte. Een aquarel van zijn ontwerp is, evenals het kostuum, bewaard gebleven op het Koninklijk Huisarchief te Den Haag.

Pierre Eugène Lacoste, Ontwerp voor het “kleine Amalia van Solms kostuum”, 1890, aquarel. Collectie SHVHON, Den Haag

Lacoste had ook een tweede ontwerp geleverd voor een kostuum naar de mode van 1530, maar de keuze viel uiteindelijk op dit kostuum van Amalia van Solms (1602-1675), de echtgenote van prins Frederik Hendrik (1584-1647). Wie het kostuum uiteindelijk heeft geleverd is niet bekend. De schoentjes zijn gemerkt: “16 Mlle Commande Baron Gr. 012”. 

Verrassing
Bijna een jaar later werd de prinses op Paleis het Loo op 23 mei 1891 door hoffotograaf Adolphe Zimmermans (1858-1922) in het kostuum gefotografeerd. Zou dit ter voorbereiding zijn geweest van de verrassing, die Wilhelmina op haar beurt voor haar moeder in petto had? Een krantenbericht licht deze verrassing toe: “Koningin Wilhelmina heeft haar moeder op haar verjaardag een aardige verrassing bereid. Geheel uit eigen ingeving en zonder dat men het ten paleize had bemerkt, had onze jeugdige Koningin den heer Bisschop verzocht haar beeltenis te schilderen, ten einde dat aan haar moeder te kunnen aanbieden. (…) De gevierde schilder heeft zich op uitnemende wijze van zijn taak, die ditmaal zeer moeilijk was, gekweten. Het portret is levensgroot, ten voeten uit. De koningin is gekleed in een kleed, dat wijlen de Koning haar bijzonder gaarne zag dragen, namelijk een navolging van een gewaad van Amalia van solms; een wit satijnen onderkleed, rijk met edelgesteenten bestikt, daarover een opperkleed met de bekende pofmouwen, van rose brocaat, met goudstoffen randen, fraai geborduurd, afgezet. Om den hals draagt de Koningin den historischen hoog opstaanden guipurekraag en een snoer groote paarlen, terwijl op het opperkleed een diamanten borststuk is aangebracht. In de hand draagt zij een veeren waaier” De heer Bisschop was Christoffel Bisschop (1828-1904), een Nederlands kunstschilder, tekenaar en lithograaf.

Christoffel Bisschop, Prinses Wilhelmina in het “kleine Amalia van Solms kostuum” 1891, olieverf op doek. Collectie SHVHON, Den Haag

Goed bewaard
Op 15 april 1896 behoorde het “kleine Amalia van Solms kostuum”, samen met een paar andere kinderkostuumpjes, tot de eerste kledingoverdracht van koningin Emma aan het Koninklijk Huisarchief, dat op haar initiatief was gebouwd in de tuin van Paleis Noordeinde te Den Haag. Het historisch besef van koningin Emma was dus zeer groot en zij was zich van het belang van het bewaren van kledingstukken, als historische getuigenissen van verschillende fasen uit het leven van koningin Wilhelmina, zeer bewust. De overdracht uit handen van “garde-robière” M. Benner werd in het archief als volgt geregistreerd: “Costuum van HKH Prinses Wilhelmina der Nederlanden, als “Amalia van Solms”, bestaande uit: Japon (lijf en rok) van lichtkleurig, zwaar satijn, rijk geborduurd, bezet met paarlen, turkoozen enz.; Groote kanten halskraag; Onderrok van neteldoek en kant; Witte satijnen schoentjes; Collier van paarlen; Waaier met spiegeltje, omzet met witte vederen; Blauw en witte rozet met lint als kapsel voor het achterhoofd”.

Maar opsommingen zijn nooit compleet. Zo wordt hier niet duidelijk dat er ook nog witte handschoenen en een ceintuur bij het kostuum horen en dat het kostuum een feest is voor het oog, uitgevoerd in vele mooie materialen en technieken zoals zwanendons, goudlamé, zilverbrokaat, goud genopte voile, faille, satijn, verguldsel, glasparels en etskant.

In één detail verraadt het kostuum dat het naar de negentiende-eeuwse mode werd vervaardigd: de onder- en bovenrok hebben op heuphoogte een met lint doorregen tunnel voor de vorming van een queue.