Wie heeft de broek aan?

De rok lijkt nog geen algemeen geaccepteerd kledingstuk voor mannen. In de blog Man-skirt van Rick van Os wordt beschreven dat de mannenrok door een aantal ontwerpers wordt gebruikt om de scheiding tussen typische mannen- en vrouwenkleding te verleggen, maar dat de rok (tot nu toe) voornamelijk vrouwelijke associaties oproept. Bij de van oorsprong mannelijke broek is echter het omgekeerde aan de orde: voor vrouwen is de broek een volkomen geaccepteerd kledingstuk geworden. Er bestaan vrouwelijke broeken voor elke gelegenheid, van praktisch en comfortabel tot Le Smoking en de Power Suit. De broek is echter niet altijd een voor vrouwen geaccepteerde kledingkeuze geweest.

‘When the woman wears the trousers’

Aan het einde van de 19^de en het begin van de 20^ste eeuw namen vrouwen steeds vaker deel aan sportactiviteiten waarbij het dragen van een lange rok onpraktisch was. Er werd gezocht naar alternatieven. Een broek was echter nog ‘onfatsoenlijk’, zoals Sjouk Hoitsma aangeeft in de blog met gelijknamige titel. 

De eerste feministische golf, waarbij vrouwen opkwamen voor meer gelijkheid met de man, vond in dezelfde periode plaats. De voor die tijd geëmancipeerde vrouwen gingen net als mannen roken en drinken, namen afscheid van het ongemakkelijke korset, verruilde hun lange haar voor het model van een korte bob en kleedde zich in zogenaamde Garçonne-stijl. Deze stijl werd populair bij vrouwen na de Eerste Wereldoorlog en richtte zich in de kleding op het vervagen van het onderscheid tussen seksen. Vrouwen gingen broeken dragen, wat voorheen alleen tot het ‘territorium’ van de man behoorde, alhoewel deze broeken vooralsnog alleen in huis of op het strand werden gedragen.[1]

In het artikel ‘When the woman wears the trousers’, in Amerikaanse Vogue van 8 juni 1929, worden verschillende outfits getoond en beschreven waarbij het zowel praktisch als modieus is om als vrouw een broek te dragen.[2] In de collectie van het Gemeentemuseum Den Haag is een strandpyjama met lange broek opgenomen die overeenkomsten heeft met een afgebeelde strandpyjama van het artikel in Vogue. 

‘When the woman wears the trousers’, Amerikaanse Vogue, 8-6-1929, p.91

Strandpyjama van Maison de Bonneterie, bestaande uit een lange broek van donkerblauwe wol en top van ongebleekt linnen met donkerblauwe noppenprint, circa 1935, collectie Gemeentemuseum Den Haag.

Hollywood

Hollywoodfilms werden in de jaren 1930 internationaal getoond en hadden een grote aantrekkingskracht, waardoor actrices, zoals Marlène Dietrich, door vele vrouwen als voorbeeld werden gezien. Naast bekende modetijdschriften, zoals Vogue, hadden Hollywoodactrices invloed op de heersende mode. Toen Marlène Dietrich zich voor de film Morocco (1930) in een mannenpak hulde en liet zien dat ze ondanks deze masculiene kledingstijl, en met behulp van make-up, nog steeds vrouwelijk kon zijn, werd de broek voor vrouwen een geaccepteerdere kledingkeuze. 

In 1963 presenteerde André Courrèges een avondensemble met broek voor vrouwen en in 1966 voegde Yves Saint Laurent daar Le Smoking aan toe. Ze doorbraken het taboe op broeken voor vrouwen binnen haute couture en creëerden een vrouwelijke broek geschikt voor feestelijke gelegenheden.[3]

Marlène Dietrich op de filmset van Morocco, 1930.

Le Smoking, Yves Saint Laurent, 1966, foto: Helmut Newton.

De Power Suit

In verschillende literatuur wordt de link tussen het ‘mannenpak’ en (uitstraling van) macht gelegd.[4] De broek zou, net als brede schouders, een uiting van mannelijke autoriteit zijn. Toen Margaret Thatcher in 1979 de eerste vrouwelijke Prime Minister van Engeland werd, kwam de strijd voor gelijkheid van man en vrouw ook op de werkvloer internationaal onder de aandacht.

In de jaren tachtig kwam de Power Suit op en werd voornamelijk gedragen door werkende vrouwen. Dit ensemble, bestaande uit een blazer, in de jaren 1980 vaak met grote schoudervullingen, blouse en broek, is afgeleid van het mannenpak. De brede schouders, scherpe lijnen en monochrome ontwerpen zouden de autoriteit, bekwaamheid en gelijkwaardigheid van de werkende vrouw ten opzichte van de werkende man benadrukken: emancipatie ten voeten uit.

De Power Suit heeft niet voor niets deze naam gekregen en wordt (in enigszins aangepaste vorm) nog steeds ingezet ter benadrukking van macht en gezag door vrouwen op vooraanstaande posities, zoals Angela Merkel en Hillary Clinton.

Angela Merkel in Power Suit. Bron: Zimbo.

De reden waarom de rok voor mannen (nog) niet geaccepteerd is, terwijl de broek voor vrouwen een standaard kledingstuk is geworden? Het is niet met zekerheid te zeggen, maar wellicht spelen de praktische en comfortabele pasvorm een rol naast de associaties van de ‘manlijke’ broek met macht, autoriteit en emancipatie. Waarden die aan de rok niet zijn verbonden.

Noten

[1] A. Fukai, Fashion. A History from the 18th to the 20th Century. Volume II: 20^th Century, Kyoto 2002 (p.432)
[2] Amerikaanse Vogue, 8-6-1929, p.91
[3] A. Fukai, 2002, pp. 448, 488
[4] Onder meer: D. Crane, Fashion and its social agendas : class, gender, and identity in clothing, Chicago 2000, F. Davis, Fashion, culture, and identity, Chicago 1994 en A. Fukai, Fashion. A History from the 18th to the 20th Century. Volume II: 20th Century, Kyoto 2002

Literatuur

D. Crane, Fashion and its social agendas : class, gender, and identity in clothing, Chicago 2000
F. Davis, Fashion, culture, and identity, Chicago 1994  
A. Fukai, Fashion. A History from the 18th to the 20th Century. Volume II: 20th Century, Kyoto 2002
Amerikaanse Vogue 8-6-1929