Boekbespreking: Joyce J. Scott, Messages

Aandacht voor racisme en seksisme lijkt misschien actueel; duizendpoot Joyce J. Scott (1948) stelt het al ruim een halve eeuw aan de kaak. In vol ornaat op de stoep voor haar huis in Baltimore heet ze je welkom: Joyce J. Scott, de vrouw die al meer dan 50 jaar actief is als kunstenaar. Aan de binnenzijde van de kaft, zowel voor- als achterin, op een flap 12 foto's van Scott.

Het gaat om zelfportretten uit de coronajaren van mei 2021 tot en met juli 2022 en het plezier en de levensvreugde spatten ervan af. Soms als een halo achter Scotts hoofd een portret van Nelson Mandela (1918-2013) op een gordijn aan de deur. Op de treden van de stoep zitten op de meeste foto's rode vlekken verf. De foto's staan niet in chronologische volgorde afgebeeld. Dat wordt verraden door de staat en de kleur van de stoep alsook de vitrage die aan het portret van Mandela vooraf gaat.

Joyce J. Scott, Moss, halssieraad

De grafische vormgeving van de publicatie is verzorgd door de Duitse Silke Nalbach. Het boek is net iets kleiner van formaat dan A4 en heeft een slappe kaft. De halssieraden en objecten staan paginagroot afgebeeld, op een Zwart model of tegen een witte of grijze achtergrond. Dat is prettig, want zo zijn de voorstellingen alsook de glaskralen goed waar te nemen. Sommige sieraden of objecten staan twee of zelfs zes keer afgebeeld, van verschillende kanten. Ook fijn, want er is veel te zien. De titels van de objecten staan bij de afbeeldingen vermeld, een enkele keer vergezeld van een datering. Achterin is een index met alle afbeeldingen met meer objectinformatie zoals afmetingen, materialen, datering en vermeldingen van particuliere dan wel museale collecties.

Royale afbeeldingen
Allereerst vallen op de afbeeldingen de uitgekiende kleurencombinaties van de sieraden en objecten op. Dan de figuratieve beeldelementen: welke voorstellingen zijn er te zien? Verder is op de foto's goed zichtbaar dat er verschillende soorten kralen zijn gebruikt. Zo zijn er ronde kralen, kralen in buisvorm, gefacetteerde kralen, monochrome, iriserende, veelkleurige kralen en kralen van groter formaat. Een enkele keer zijn er oude foto's in een halssieraad verwerkt. Soms lijkt of is het werk abstract.

Joyce J. Scott, Story Stole, halssieraad

Coronapandemie
Zo staat het eerste halssieraad in de catalogus, Story Stole, twee keer afgebeeld, op model. Erbij een korte tekst van Scott over haar persoonlijke ervaringen tijdens de coronapandemie: hoe vrienden langskwamen en hoe ze hoop voelde opnieuw in het goede van de mens te geloven. Het halssieraad echter verwijst naar het feit dat vrouwen tijdens de pandemie nog vaker in eenzaamheid de dood vonden dan normaal.

Messages: de tentoonstelling
Het boek is gepubliceerd ter gelegenheid van een tentoonstelling die op drie plaatsen in de Verenigde Staten te zien is. Mobilia Gallery, die het werk van Scott al vier decennia presenteert, organiseerde de expositie. Verschillende bruikleengevers staan hun objecten tijdelijk af voor deze tentoonstelling met 37 sieraden en objecten van kralen -beadwork- van de hand van Scott.

Een recente foto van Joyce J. Scott volgt na een korte inleiding met dankwoord door de samenstellers van de tentoonstelling en de auteurs van het boek: Libby en JoAnne Cooper, de mensen achter Mobilia Gallery. Scotts portret is paginagroot en warm en kleurrijk. Ernaast een tekst van Scott waarin ze vertelt hoe kralen al vroeg in haar leven opdoken. Verder spreekt ze haar dankbaarheid uit voor het leven dat ze tot nog toe heeft kunnen leiden, om vervolgens stil te staan bij het contrast met al die mensen die vanwege hun (vergelijkbare) huidskleur geen of nauwelijks kans hebben gehad überhaupt te overleven.

Racisme en seksisme
Kunsthistoricus, docent, conservator en verzamelaar van diverse objecten uit de Afro-Amerikaanse cultuur Jacqueline Copeland bezit sieraden van Scott. Ze beschrijft in een paar pagina's het werk van Scott. Hoe het, als je goed kijkt naar de kleurrijke oogstrelende objecten, pijnlijke kwesties als racisme, seksisme, slavernij, geweld, misogynie, vooroordelen en verkrachting aan de kaak stelt. Daarbij citeert Copeland de kunstenaar: I want it to be so beautiful that they can't stop staring at it and as they see it, they have to figure out what that issue means to them.

Joyce J. Scott, Teapot, object

Birthplace of art
Emeritus-hoogleraar Afro-Amerikaanse studies Henry John Drewal (1943) stelt in zijn essay dat niet alleen de mens in Afrika zijn oorsprong vindt, maar ook de kunst. En om precies te zijn: kunst met kralen, sieraden dus! Scott draagt met haar sieraden een boodschap uit. Een activistische boodschap: tegen racisme en seksisme en al het geweld dat ermee gepaard gaat.

The Bead Goes On
Ook beschrijft Drewal inspiratiebronnen van Scott, waaronder Yorùbá uit West-Afrika. Yorùbá beschouwen kinderen, kralen en stoffen als hun kostbaarste bezit: zij (kinderen, kralen en stoffen) zijn wat ze de wereld laten zien. Verder vertelt hij dat de materialen niet zijn onderworpen aan de wil van Scott. Nee: Scott laat zich leiden door de levenskracht of spirituele kracht van de materialen zelf. Daarnaast schetst Drewal Scott als iemand met een serieuze speelsheid (Yorùbá noemen het ṣiré), die mensen leert nederig en mindful te zijn. Scott daagt mensen -vaak op provocatieve wijze- uit hun (on)zekerheden te bevragen en van andere kanten te bekijken.

Een goed voorbeeld van ṣiré in het werk van Scott zijn volgens Drewal de halssieraden die verwijzen naar lynchpartijen. Ze appelleren aan gevoelens van zowel schoonheid als angst. Naast overeenkomsten met kralenwerk van Yorùbá beschrijft Drewal ook de verschillen.

Joyce J. Scott, Red Intersections, halssieraad

Peyote steek
In haar essay vertelt de in kralen gespecialiseerde Valerie Hector als laatste over het ontstaan en de ontwikkeling van de peyote stitch. Alleen een naald, draad en kralen zijn ervoor nodig. In 2100 voor Christus is in het oude Egypte een vergelijkbare kralentechniek voor het eerst gezien. Scott leerde de techniek in 1976 van een Native American en heeft de steek naar een hoger plan getild en de techniek en de mogelijkheden enorm uitgebreid.

Achterin het boek een uitgebreid cv van Scott, voorafgegaan door een foto van Scott als kind, waarop ze al te herkennen is aan haar kenmerkende boventanden en aan haar (aanstekelijke!) lach. Wat een feestelijk en tegelijkertijd schokkend en noodzakelijk boek.

Cooper, J., Cooper, L., Copeland, J., Drewal, H.J., Hector, V. en Scott, J.J. (2022) Joyce J. Scott Messages. Stuttgart: arnoldsche. ISBN: 9783897906778