Boekbespreking: Rings! 1968 - 2021

'Rings! 1968 - 2021, An exhibition conceived by Helen Drutt' was een door de Verenigde Staten reizende tentoonstelling met meer dan 150 ringen van internationale sieraadontwerpers uit de collectie van Helen Drutt. Bij de tentoonstelling is een publicatie verschenen. Het boek wordt in dit artikel besproken.

Ringen zijn mijn favoriete sieraden; omdat ze aan je handen zitten zie je ze als drager zelf. Dat is bij de meeste andere sieraden niet het geval. Ringen komen voor in alle culturen en vertellen vaak iets over de status en de relatie(s) van de drager. In de Verenigde Staten zijn er de afgelopen jaren verschillende tentoonstellingen met bijbehorende catalogi geweest rondom ringen. Dit is er een van.

Vierkant formaat

Het formaat van het boek is ongebruikelijk. Het is vierkant en meet 16 bij 16 centimeter en is 3 centimeter dik. De harde kaft is aubergine van kleur met cirkels van verschillende grootte in een iets donkerdere tint en daarop de titel in goud. Gretchen Larsen verzorgde de vormgeving. De ringen zijn fraai gefotografeerd en het boek is speels vormgegeven. Na een paar korte niet al te diepgaande introducerende artikelen worden ringen getoond.

Ringen uit vrijwel alle windstreken

De tentoongestelde en beschreven sieraadontwerpers alsook de ringen komen uit verschillende landen zoals India, Japan, Nieuw-Zeeland en Oekraïne. De sieraden zijn vervaardigd door zowel beginnende als gevestigde kunstenaars. De gebruikte technieken variëren van traditioneel tot eigentijds.

De tentoonstelling is op uitnodiging van Society of North American Goldsmiths (SNAG) door Helen Drutt samengesteld en was voor het eerst te zien in 2021 tijdens de jaarlijkse conferentie van SNAG in The Galleries, Moore College of Art & Design te Philadelphia (Pennsylvania, Verenigde Staten). Kort daarop nodigde Drutt 21 kunstenaars uit om een ring toe te voegen aan haar collectie om die vervolgens ook op te nemen in de tentoonstelling en zo het educatieve bereik van de expositie te verbreden.

Rings! 1968 - 2021, Metal Museum, 2022. Courtesy of the Metal Museum

Dame Edith Sitwell

My hands are my face I feel undressed without my rings. Met dit citaat van de excentrieke Britse dichter en auteur Edith Sitwell (1887-1964) begint het boek. De passie van Sitwell voor een opvallende verschijning staat dicht bij Drutt's liefde voor sieraden. Na een introductie door Drutt volgt een hoofdstuk van de hand van Elizabeth Essner. Zij beschrijft hoe Drutt in 2016, nadat ze van een vriend een ring door Monica Cecchi cadeau had gekregen, met een andere blik naar ringen keek toen ze de nieuwe aanwinst tussen andere ringen uit haar verzameling plaatste. Een gevolg van deze nieuwe kijk was de presentatie van 31 ringen uit Drutt's collectie in Lalaounis Boutique tijdens New York City Jewelry Week in 2019.

19 Ringen uitgelicht

De reizende expositie die uit voornoemde presentatie ontsproot toonde ringen rond thema's als verwante materialen, vormen, artistieke verwantschappen en persoonlijke keuzes. Het inleidende hoofdstuk besluit met 19 ringen die speciaal worden uitgelicht. Zo staat er een hoogstpersoonlijke ring van goud afgebeeld met daarin achter een deurtje onder een film van robijnrood acryl een fotoportret van Drutt's laatste echtgenoot H. Peter Stern (1928-2018). De ring is vervaardigd door Gerd Rothmann.

Ook wordt een ring getoond bestaande uit rijstkorrels. Drutt verwierf de ring tijdens een reis door India naar onder meer het Sawansukha Institute of Gemology & Jewellery. Niki Sawansukha maakte de ring. Een andere ring die wordt uitgelicht is van de hand van Bernhard Schobinger en bestaat uit ringen die met een metaaldetector zijn opgevist uit het Meer van Zürich (Zwitserland).

Rings! 1968 - 2021, Metal Museum, 2022. Courtesy of the Metal Museum

Catalogus

In de catalogus staan de ringen uit de tentoonstelling alfabetisch op naam van de kunstenaar afgebeeld. De ring staat steeds op de rechterpagina en is zo makkelijk en goed te zien. Links daarvan telkens enige informatie over de Sieraadontwerper, zoals geboortedatum, geboorteplaats en woonplaats. Daarna worden institutionele alsook particuliere verzamelingen opgesomd waarin werk is opgenomen en ook recente tentoonstellingen. De tekst is in de vorm van een cirkel opgemaakt.

De informatie geeft de ringen geen context en voegt weinig toe aan het concept van de tentoonstelling. Ook is de geboden informatie niet consistent. Bij een paar -meestal jonge- kunstenaars staat een artists statement, bij de meeste andere sieraadontwerpers niet. Het was interessanter te lezen waarom juist déze ring in de collectie van Drutt en de expositie is beland.

Van sommige kunstenaars zoals Robert Baines, Gijs Bakker, Manfred Bischoff, Helen Britton, Georg Dobler, Yasuki Hiramatsu, Karl Fritsch, Paolo Marcolongo, Gigi Mariani, Bruno Martinazzi, Falco Marx, Myra Mimlitsch-Gray, Louis Mueller, Breon O'Casey, Debra Rapoport, Niki Sawansukha, Bernhard Schobinger, Peter Skubic, Oldřich Sládek, Karel Votipka, Stacey Lee Webber, Petra Zimmermann en Othmar Zschaler staan meerdere ringen afgebeeld. Als het om een even aantal bladzijden gaat wordt de (voor)laatste pagina gevuld met een afbeelding van de tentoonstellingsinrichting, zodat op de spread van de volgende kunstenaar de tekst weer links kan en de afbeelding rechts.

Ook is er zo nu en dan een citaat opgenomen (op de linker bladzijde). In de vormgeving is rekening gehouden met het praktisch gebruik van het boek: de rechterpagina (die met de foto) wordt door de meeste lezers of kijkers vast met de meeste aandacht bekeken. De linker bladzijde kan met een gerust hart worden genegeerd.

Niet in het Rijksmuseum

Bij de in Zweden werkzame Nederlandse sieraadontwerper Peter de Wit staat vermeld dat er werken van hem zijn opgenomen in de collectie van het Rijksmuseum. Dat is onjuist. Ook bezit het Rijksmuseum geen sieraden van Georg Dobler zoals in het boek wordt beweerd. Hoe zijn de lijsten met museale en particuliere collecties samengesteld, dat dit soort fouten erin zijn geslopen? Vanzelfsprekend heb ik de vermeldingen niet allemaal gecontroleerd. Omdat ik de collectie van het Rijksmuseum redelijk goed ken, viel het me op. En hoe recent is een tentoonstelling uit 1998?

Artist Statement

Halverwege de catalogus duikt bij Ji Soo Lee ineens een artist statement op, in plaats van een opsomming van collecties waarin werk van de kunstenaar is opgenomen. Merkwaardig! Waarom staat dit niet bij alle kunstenaars? Het vermoeden van willekeur, oppervlakkigheid of zelfs luiheid bij de samenstelling van het boek steekt de kop op.

Rings! 1968 - 2021, Metal Museum, 2022. Courtesy of the Metal Museum

Wellington in plaats van Christchurch

Het Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa bevindt zich niet in Christchurch, zoals het boek vermeldt, maar in Wellington. Iris Eichenberg zou er hebben geparticipeerd in de tentoonstelling It is Getting Darker. Na deze constatering vraag ik me af hoe accuraat de rest van de informatie over de kunstenaars is. Kloppen de geboortedata wel? De opgesomde tentoonstellingen en collecties? Hieruit blijkt dat het concept van kunstenaarsbiografieën in papieren publicaties als deze is achterhaald. Voor actuele informatie is het veel accurater de website van de kunstenaar zelf te raadplegen. Verspilde moeite dus om steeds opnieuw levensbeschrijvingen samen te stellen. Pijnlijk als de informatie ook nog eens onjuist blijkt.

De tentoonstellingen waren vast de moeite waard. De verzameling ringen van Drutt is indrukwekkend. De publicatie echter had achterwege kunnen blijven. Een online presentatie van de foto's voorzien van objectgegevens had volstaan.

Bibliografie

National Ornamental Metal Museum (2022) Rings! 1968-2021, An Exhibition conceived by Helen Drutt. Memphis: National Ornamental Metal Museum. ISBN 9780578382203