Dames te paard

De eerstejaars studenten van het AMFI brachten een bezoek aan de mode- en kostuumcollectie en het depot van Museum Rotterdam. Voor een ontwerpopdracht moesten zij een historisch kostuum als uitgangspunt kiezen. Favoriet was het paardrijkostuum voor dames dat gebruikt werd bij het rijden in dameszadel.

Amfi studenten bestuderen kostuums in depot Museum Rotterdam

In dameskostuum te paard

Het kostuum is gemaakt van fijn wollen laken en bestaat uit een kort, getailleerd jasje en een lange asymmetrische rok. Het dateert uit ca. 1890. In die tijd was het voor dames not done om schrijlings paard te rijden. Een dame reed in amazonezit, met twee benen aan de linkerkant van het paard. Daarvoor was een speciaal zadel nodig met een knop waarover het rechterbeen werd gelegd. Het linkerbovenbeen lag onder tegen de knop en de linkervoet zat in de stijgbeugel. Een rok moest de benen en de voeten bedekken. Vergeleken hiermee was rijden op een mannenzadel (schrijlings) een peulenschil. 

Uit: Alice M. Hayes , The Horsewoman. A practical guide to side-saddle-riding, London, 1903

In Alice M. Hayes boek, The Horsewoman. A practical guide to side-saddle-riding uit 1903 zien we hoe de dames te paard zaten. Mrs. Hayes raadde de 'Mrs. Hayes Safety Skirt' aan, een rok die aan de rechterkant een split heeft. Zo hoefde de rok niet over de zadelknop geplooid te worden en bleven de benen aan de linkerkant wel bedekt. Met speciale banden werd de rok te paard dan op zijn plaats gehouden. Na het afstijgen kon de split dichtgeknoopt worden. Zo kon de amazone zich ook te voet fatsoenlijk vertonen.

Uit: Alice M. Hayes , The Horsewoman. A practical guide to side-saddle-riding, London, 1903

Wie mooi wil zijn moet pijn lijden

Het amazonekostuum van Museum Rotterdam was minder comfortabel. Allereerst is het jasje zeer nauw gesneden en voorzien van talloze baleinen. Dit werd destijds afgeraden omdat bij een val van het paard deze baleinen gemakkelijk een long konden doorboren. De draagster heeft blijkbaar destijds een elegante look geprefereerd boven veiligheid. Ook de opvulling van de panden ter hoogte van de boezem verraadt ijdelheid.

De rok is geheel gesloten en is zo gemaakt dat hij glad om de knieën viel als de dame te paard zat. Er is als het ware een hoek in de rok genaaid. Er is ook ruimte om de rok over de zadelknop te plooien. Aan de binnenzijde is hier een stuk zeemleer ingenaaid. Dit om het openschuren van de zachte binnenkant van de knie tegen het zadel te voorkomen. Vrouwen droegen  om deze reden ook wel zeemleren broeken onder de rok.

Jak van damesrijkostuum binnenzijde, Museum Rotterdam, (inv. 22157 a)

Ter hoogte van de zadelknop ontstaat er echter een bundel stof die ongemakkelijk was bij het rijden en ook gevaarlijk bij een val. De rok is voorzien van elastische banden waarmee hij stevig rond de benen en voeten kon worden vastgezet. Ook dat was niet zonder gevaar; bij een val konden deze banden aan het zadel blijven haken met alle gevolgen van dien.

Als de amazone weer veilig afgestegen was sleepte de lange rechterkant van de rok over de grond. Dit lange deel kon aan de achterkant weggeslagen worden en met een lusje om een knoop vastgezet. Dit is goed te zien in een amazonekostuum van het Gemeentemuseum uit 1898-1900.

Een uitdagende ontwerpopdracht

De studenten van het AMFI hebben een ingewikkeld maar zeer interessant kledingstuk gekozen voor hun ontwerpopdracht. Er zijn veel aanknopingspunten voor een bijzonder ontwerp: sport, gender, asymmetrie, shapewear, bondage, etc. Aan het einde van het studiejaar zullen zij hun resultaten presenteren.