De geschiedenis van een Haarkam
Ongeveer 100 haarkammen maken deel uit van de verzameling accessoires van het Rijksmuseum. De verscheidenheid aan vorm en type is groot. De meeste kammen uit de collectie zijn bedoeld ter versiering en ondersteuning van het dameskapsel. Slechts een enkele kam heeft de basale functie het haar te kammen.
De vorm en het formaat van de kammen zijn heel divers, de stijl wordt bepaald door de verschillende heersende modes. Het materiaal dat voor de vervaardiging van de kammen werd gebruikt varieert van schildpad, hoorn, celluloid, galalith, metaal, zilver, git, en edelstenen of hout.
Een opmerkelijke haarkam
Bij een onderzoek naar identificatie van de verschillende materialen viel een haarkam (BK-NM-10766) op wat betreft de combinatie van materialen en de vorm: een metalen slang eindigend in twee knoppen die door middel van een scharnier op een simpele haarkam van celluloid is gemonteerd. Nader onderzoek wees uit dat twee inscripties aan de achterzijde van de kam op de buitenste tanden zijn gegraveerd.
Eén inscriptie bevat de letters: “Breveté SGDG” dit betekent letterlijk:, “abréviation de sans garantie du gouvernement”. Dit betekent dat de kam zonder een waarborg van de overheid is gepatenteerd. De eigenaar moet in geval van misbruik zelf stappen ondernemen. Het gebruik van deze verwijzing werd in Frankrijk opgericht bij een wet van 1844 en bleef tot 1968 in gebruik.
De betekenis van de andere inscriptie de letters of de naam: “DONDEL” waren lastig te achterhalen. Dankzij de digitalisering van verschillende krantenarchieven kon systematisch worden gezocht naar deze naam. Advertenties geplaatst in het “Dagblad van Zuid-Holland en ’s-Gravenhage” gedateerd op donderdag 4 februari en woensdag 3 maart 1869 maken melding van de verkoop van “le peigne Dondel” door J. Rensburg die een salon de coiffure, parfumerie, magasin had aan de Lange Poten 23 in ’s-Gravenhage.
Rensburg was een kapper die verbonden was aan de Haagse opera, hofkapper van Willem III en geliefd bij de Haagse dames van de gegoede burgerij. Naast haarkammen verkocht hij dassen, haarlotions, vals haar, handschoenen en andere snuisterijen. Onze haarkam wordt aangeprezen als een ”invention incomporable pour son élegance et la facilité de son emploi”. Ook geeft hij aan de enige leverancier te zijn die deze kam mag leveren.
Modeprenten en kapperstijdschriften
Om meer duidelijkheid te krijgen over de kapsels uit deze tijd heb ik verschillende modeprenten, mode- en kapperstijdschriften geraadpleegd, zoals: Le moniteur de la coiffeur, het Journal des coiffures, het Journal des demoiselles, La vie parisienne, maar ook Art et coiffure, Album de coiffure historique, Godey’s lady’s book, Harpers Bazar en het Duitse Der bazar illustrirte damen-zeitung.
La vie parisienne vermeldt op 14 november 1868 een “peigne en chapeau Dondel”. De kam wordt aanbevolen omdat deze naast een decoratieve en steunende functie het haar bovendien onduleert!.
Kenmerkend voor de kapsels van deze tijd is de ingewikkelde vorm en de veelheid van haar. Er wordt gebruik gemaakt van vals haar, vlechtwerk en het haar wordt veelal in een lage knot(chignon) gedragen. Ook is loshangend haar modieus en worden combinaties getoond van chignons met loshangende lokken. Het haar wordt versierd en bijeen gehouden door verschillende typen kammen en bovendien versierd met kralen-snoeren, kant, linten, strikken, veren en allerlei verschillende soorten hoofddeksels: “bonnets” .
De kam uit onze collectie is bijna identiek aan die wordt vermeld in La vie parisienne. Bekijk haarkam BK-NM-10766 op de website van het Rijksmuseum.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie