Mevrouw Brusse-Urtebise en haar garderobe

Vanaf 30 januari 2015 is in de special collections van het Rijksmuseum weer een nieuwe kostuum-opstelling te zien: De Garderobe van mevrouw Brusse. Mevrouw Brusse had niet alleen bijzondere kleren maar ook een bijzonder levensverhaal waarin mode een belangrijke rol speelde.

Het leven van mevrouw Brusse

Mevrouw Brusse werd op 3 augustus 1903 geboren als Germaine Adeline Urtebise in Blicquy in de provincie Henegouwen, waar haar vader een boerderij had. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zat hij vast als krijgsgevangene waardoor Germaine, samen met haar moeder en oudere zus, het mannenwerk op de boerderij moest overnemen.

Na de oorlog, toen ze zestien was, zorgde een (ons onbekende) adellijke buurvrouw ervoor dat zij naar een school in Brussel kon, waar ze een opleiding tot secretaresse kreeg. Hierna ging ze als zodanig aan de slag. Ondertussen bouwde ze echter aan een modellenportfolio om in de modewereld te kunnen gaan werken. Nadat ze een seizoen als mannequin had gewerkt, werd ze leerlingverkoopster bij de Brusselse vestiging van het bekende Antwerpse modehuis Tienrien. Een volgende stap in haar carièrre was een baan bij Maison Borgeaud: Fournisseur breveté de Sa Majesté la Reine des Belges (hofleverancier voor koningin Elisabeth van België).

R. Lonthie, Germaine Urtebise in een ‘robe de style’, ca. 1923-1927, Rijksmuseum Amsterdam

Als ‘première vendeuse’ moest zij een eigen klantenbestand opbouwen en adviseerde zij hen bij aankopen. In 1926 mocht ze voor Borgeaud naar Parijs om daar de uitzet voor Prinses Astrid van Zweden, de toekomstige bruid van de Belgische kroonprins Leopold, samen te stellen. Op de terugweg werd de coupé met aankopen verzegeld. Dit was een belangrijke opdracht voor Germaine, waar ze later nog graag over vertelde.

Germaine Urtebise (rechts met vos) met een klant, die haar trouwjurk liet maken, op het Poelaertplein in Brussel, ca. 1926, particulier bezit

Ontmoeting met Adrianus Brusse

In haar vrije tijd reisde ze graag. Een favoriet vakantieland was Zwitserland. Hier ontmoette zij, zo rond 1930, Adrianus Brusse, makelaar in de tabak in Amsterdam. In 1932 trouwde het paar en mevrouw Brusse-Urtebise verhuisde naar de Stadionkade in Amsterdam. Zoals toen de gewoonte was stopte ze met werken. Ze bleef echter een voorliefde houden voor de mooie kleren waar zij tijdens haar werkzame leven mee in aanraking was gekomen. Ook haar man was erg gesteld op mooie producten van goede kwaliteit. Zij hadden een gezamenlijke kleedkamer waar ze al hun kleren bewaarden. 

Het echtpaar Brusse tijdens hun huwelijksreis in Pontresina, 1932, particulier bezit

Als vrouw van een zakenman moest ze representatief voor de dag komen, aangezien haar man vanuit zijn werk veel sociale verplichtingen had. Bovendien gingen ze ’s avonds graag naar een concert of het theater en ook reisden ze veel. Om haar garderobe af te stemmen of haar bezigheden bleef mevrouw Brusse kleren kopen in Brussel bij haar voormalige werkgever en later bij Maison C. 

Germaine Urtebise en Adrianus Brusse ten tijde van hun verloving, 1931, Rijksmuseum

Kleren als kinderen 

Tot aan het einde van haar leven kleedde zij zich altijd met zorg en ze bleef op de hoogte van de laatste mode, al kon die haar niet altijd bekoren. Een aantal componenten uit haar garderobe bleef ze lange tijd combineren. Een goed voorbeeld hiervan is een stola bestaande uit twee zilvervossen, die zij zowel ten tijde van haar verloving in 1931 als op een receptie in 1973 met een mantelpak combineerde. Omdat ze geen kinderen had werden haar kleren, naar eigen zeggen, als het ware haar ‘kinderen’. In een schriftje hield ze een inventaris bij van de kleren in haar bezit. 

Mevrouw Brusse op een receptie in 1973, nog steeds met kenmerkende vossenstola, Rijksmuseum Amsterdam

Schenking aan het Rijksmuseum

Toen ze in 1986 een deel van haar garderobe aan het Rijksmuseum schonk schreef ze voor deze objecten ‘Rijks’ om aan te geven waar ze naartoe waren gegaan. De schenking bestond onder andere uit een aantal japonnen en ensembles die naar ontwerp van Parijse modeontwerpers voor haar waren gemaakt, accessoires uit Parijs en kostbare lingerie. Na haar dood in 1997 werd de schenking aangevuld met een legaat. Samen vormen het legaat en de schenking een interessante groep objecten binnen de collectie van het Rijksmuseum. De opstelling De Garderobe van mevrouw Brusse biedt een uniek inkijkje in de kast van een modebewuste vrouw uit een welgesteld milieu in Amsterdam.