Prinses Wilhelmina in marine-kostuum

Aan het einde van de 19^e eeuw was kleding gebaseerd op marine-uniformen in de mode. Ook de kleine prinses Wilhelmina droeg dit soort kleding. Maar voor haar was het werkkleding: een voorbereiding op haar latere rol als opperbevelhebber van de Koninklijke Marine.

‘Allerliefste verschijning’

Het stortregende en waaide flink toen de twaalfjarige Wilhelmina op de Rijks Marinewerf te Amsterdam op 22 oktober 1892 het pantserschip ‘Koningin Wilhelmina’ met een flinke hak door het touwtje te water liet. Zoals in de krant werd beschreven ging Wilhelmina gekleed in een “marine-toiletje met pet, dat H.M allerliefst kleedde”.

Een andere krant omschreef Wilhelmina als volgt: “De jeugdige koningin zag er frisch en opgewekt uit en was een allerliefste verschijning met het mariniersbuisje en dito petje, waarmee zij zich voor deze gelegenheid had gekleed” (afb.1).

Afb. 1: Koningin Wilhelmina in cadettenkostuum, 23-02-1892. Fotograaf: Adolphe Zimmermans, Den Haag. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag

Deze gebeurtenis maakt meteen het verschil duidelijk tussen Wilhelmina en de vele andere kinderen die rond deze tijd marine-kleding droegen. Voor hen was het een geliefde dracht, gebaseerd op militaire en sportkleding. Maar voor Wilhelmina was het tegelijkertijd ook werkkleding, gebaseerd op het model van Nederlandse zeecadettenkostuums. Daarbij ging het niet om een modieuze vertaling, maar vooral om authenticiteit. De marine-kostuumpjes van Wilhelmina stonden symbool voor haar latere koninklijke oppergezag over de land- en zeemacht.

Wilhelmina was niet de eerste koninklijke telg die gekleed ging in een marine-kostuumpje. Edward, de toen vijfjarige zoon van de Britse koningin Victoria, verscheen in 1846 aan dek van het koninklijk jacht ‘Victoria and Albert’, gekleed in een exacte kopie van een wit Brits marine-uniform. Met deze outfit werd de trend gezet, mede verspreid door het portret dat de bekende schilder Franz Xaver Winterhalter van dit parmantige ‘matroosje’ maakte.

Leverancier

Koningin Emma kocht voor haar dochter Wilhelmina in 1890, 1891 en 1893 complete uniformen in de stijl van de Koninklijke Nederlandse Marine Güterbock & Sons, in Regent Street in Londen (afb. 2). Bij de tewaterlating van de Koningin Wilhelmina droeg de prinses  het kostuumpje dat in oktober 1891 door deze bekende firma werd geleverd.

Afb. 2: Rekening H. Güterbock & Sons, Londen, 1891. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.

Het bestond uit een jekker met een rok van zwart laken, beide gevoerd met satinet, een lijfje met lange mouwen van witte zijde en gestreepte zijden tricot, een witte serge blouse met grote kraag van zwarte zijde, een extra witte serge blouse en nog een zwarte jekker, met twee rijen knopen en een aangenaaide zijden matrozenkraag (afb. 3). De bijpassende pet werd door de Engelse hoedenmaker Henry Heath gemaakt, met stof die door Güterbock & Sons werd geleverd .

Afb. 3: Koningin Wilhelmina in cadettenkostuum, 23-02-1892. Fotograaf: Adolphe Zimmermans, Den Haag. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag

Wilhelmina werd, met en zonder jekker, op 23 februari 1892 officieel gefotografeerd door de Haagse fotograaf Adolphe Zimmermans (afb. 1,3).

Poppenmoeder

Wilhelmina was niet alleen de toekomstige koningin van Nederland,  maar ook een poppenmoeder van een grote poppenfamilie, die samen met haar in Paleis Het Loo woonde. In de officiële fotosessie in februari 1892 maakte Zimmermans ook een foto van Wilhelmina, met drie van haar poppen (afb. 4) .

Afb. 4: Wilhelmina in marine kostuum, 23-02-1892. Fotograaf: Adolphe Zimmermans, Den Haag. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag

Net als Wilhelmina kreeg ook een van haar poppen een marine-jasje (afb. 5).

Afb. 5: Marine Poppenjas, circa 1891. Paleis Het Loo, Apeldoorn. Langdurig bruikleen SHVHON, Den Haag.

Wilhelmina kon in 1892 nog niet weten dat de poppen een jaar later achter glas werden opgeborgen in een speciaal vervaardigde vitrinekast, die werd ingericht als een soort poppenhuis. Deze ‘poppenkast’ is nog steeds te zien in de speelkamer van Wilhelmina in Paleis Het Loo.