De headwrap: een stuk stof met veel betekenis

Als stijlantropoloog geloof ik dat de manier waarop we ons stijlen en kleden een visuele expressie is van onze identiteit. Het laat zien hoe we ons tot de wereld verhouden, waar we voor staan en waar we in geloven. Kleding is tot op een zekere hoogte een reflectie van onze culturele waarden en normen. In mijn observaties als stijlantropoloog zie ik de headwrap steeds vaker terugkomen in het Nederlandse (Amsterdamse) straatbeeld, bij met name Afro-Caribische vrouwen Een graag geziene ontwikkeling van mijn kant, want ik vind het een prachtig stijlitem en belangrijk dat men viert wie hij of zij is.

De headwrap, model: Winny Sandvliet, foto: ©K. Cigar

Headwrap als stijlitem

In het eerste deel van de blogserie over headwraps probeer ik mijn eerste bevindingen uiteen te zetten waarbij ik met name inzoom op identiteit en het dragen van de headwrap onder Afro-Caribische en Afrikaanse vrouwen. Hierbij kijk ik naar stijl en identiteit in een westerse context. Uiteraard ben ik me ervan bewust dat de headwrap een lange geschiedenis heeft die niet in een blog is samen te vatten. Ik meen dan ook niet de waarheid te kennen, maar probeer met deze blog meer kennis te delen over de sociale context waarin ik de headwrap, zoals ik hem op straat zie, interpreteer als stijlitem.

Als stijlantropoloog is Nederland relatief saai, want onze fashion mentaliteit is ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Onze fashioncultuur wordt van oudsher gedomineerd door soberheid, functionaliteit en rationaliteit en ik zie dat nog steeds terug op straat.[1] Het dragen van een headwrap is mede daarom in de Nederlandse context, in mijn beleving, een interessante stijlkeuze, omdat die afwijkt van deze ‘norm’: hij is opvallend.

Headwrap, hoofddoek, tulband

De headwrap: een stuk stof met verschillende benamingen in verschillende contexten. De ene kent hem als ‘hoofddoek’, ‘tulband’, de ander als ‘headwrap’. De headwrap heeft verschillende betekenissen, toepassingen en een rijke historische context. Hij komt in veel verschillende vormen en maten, maar is meestal vierkant of rechthoekig en pakweg een meter lang. De headwrap is niet gebonden aan één cultuur, of één bepaalde tijd in de geschiedenis: eeuwenlang dragen diverse mensen over de hele wereld de headwrap. Wanneer de headwrap is ontstaan, is onbekend, maar volgens diverse bronnen ligt de oorsprong op het Afrikaanse continent. Belangrijk om te noemen in een tijd waarin cultural appropriation aan de orde van de dag is.[2]

De headwrap, model: Winny Sandvliet, foto: ©K. Cigar

Betekenis

De headwrap krijgt vorm zodra deze om het hoofd wordt gebonden, waarmee de drager deels of in het geheel het haar bedekt.[3] De headwrap komt in alle kleuren, texturen en patronen voor. Van zijde tot katoen met stijfsel. Er zijn veel stijlen waarop verschillende (met name) dames de headwrap dragen. Al deze stijlen hebben een eigen benaming en vaak een eigen betekenis.

Nigeriaanse vrouwen dragen, onder andere, een ‘Gele’; Surinaamse vrouwen de ‘Oto baka’ en de ‘Feda’ en Antilliaanse vrouwen de ‘Lénsoe’.[4] De Europese vrouw draagt de stof als driehoek en knoopt hem onder haar kin, waarbij het gezicht wordt omlijst en de achterkant open is. Een Afro-Caribische vrouw gebruikt vaker een rechthoekige stof, waarbij ze hem op de kroon van haar hoofd knoopt, waardoor hij aansluit bij de haargroei: haar dat richting de zon groeit.

In tijden van slavernij moesten vrouwen in publieke kringen een door slavenhouders verplichte headwrap dragen om hun schoonheid te bedekken. Ook droegen vrouwen de headwrap op de velden om het haar te beschermen tegen de zon en vuil.[5] Afrikaanse vrouwen dragen hem om het hoofd te beschermen tegen diezelfde zon en om, bijvoorbeeld, stabiliteit te bieden tijdens het halen van water, dat men op het hoofd draagt. Ook in de kerk werd de headwrap door allerlei vrouwen gedragen, in zowel de Verenigde Staten als in Afrika en Europa.  

In Afrika, na de slavernij ook in het Caribisch gebied, is de headwrap onderdeel van de cultuur. Tijdens feesten, partijen, kerkdiensten en begrafenissen dragen vrouwen diverse vormen en kleuren wraps. Halverwege de 20^e eeuw droegen Afro-Caribische vrouwen de headwrap als erkenning van de strijd die zij hebben gevoerd, maar ook als omarming van hun Afrikaanse identiteit. De headwrap werd onderdeel van de dagelijkse manier van kleden en kreeg een ander symbolische betekenis: hij werd onderdeel van de zelfgekozen identiteit. Anno 2017 groeit deze erkenning en observeer ik een groei in het visueel uitdragen van deze zelfgekozen identiteit, ook in de Nederlandse setting.

Stylist/MUA: Raisa Daniel
Fotograaf: K. Cigar
Model: Winny Sandvliet