De Dashiki: een visuele expressie van identiteit?

Dashiki: een kleurrijk, wijd, vaak lang shirt met een print die wordt geïnterpreteerd als ‘African’. Maar wat is eigenlijk een Dashiki, en hoe is het kledingstuk op de markt gekomen?

De Dashiki kennen we anno 2017 veelal als shirt dat een print heeft en in verschillende kleuren te verkrijgen is. Het model van het shirt is veelal hetzelfde: wijd, halflang, ronde kraag, korte wijde mouwen met soms zakjes op de voorkant. Met het festivalseizoen op komst zullen er weer veel Dashiki’s gedragen worden. Het ideale moment om meer informatie over de achtergrond en betekenis van het kledingstuk te geven.

Bernard Owusu Asare in een Dashiki

Het model: Dashiki

Dashiki komt van het Yoruba (Nigeriaanse) woord ‘Danshiki’: shirt met korte mouwen, die vooral door mannen werd gedragen. De Danshiki van de Yoruba verwijst naar een shirt dat loszit, stiksels op de kraag heeft en vroeger bestond uit losse, aan elkaar geweven, stukken stof- veelal handgeweven. Het heeft grote gaten waar de armen doorheen kunnen. De Danshiki kwam voor in diverse eigen gemaakte prints en dessins. De Yoruba hebben het woord geleend van het woord Dan Chiki, dat in Hausa ‘underneath’ betekent. Het refereert aan een loszittend shirt dat Hausa mensen onder een tuniek dragen [1].

De print: Angelina

De print is ontworpen door het Nederlandse bedrijf Vlisco; een grote stoffenfabriek die stoffen ontwerp, weeft, bedrukt en vooral afzet in West-Afrika. Ghana is een van de landen waar men veel Vlisco stoffen koopt en tot kleding laat maken door tailors. Vlisco geeft stoffen geen naam, de naam van een stof wordt gegeven door de marktkoopvrouwen, die de naam vaak linken aan een actuele gebeurtenis.

Leila Aigbedion in een Dashiki

In Ghana heet de print van de Dashiki ‘Angelina’. Vernoemd naar de hit ‘Angelina’ van de band Sweet Talks. De print werd door het Nederlandse bedrijf Vlisco gelanceerd op het moment dat Angelina een hit was, dus de stof kreeg die naam. De Angelina print is in 1962 ontworpen door designer Toon van de Manakker. Intern noemt Vlisco de stof ‘Cigar Band’ want de print lijkt op de band van een sigaar. Het is geïnspireerd op een koptisch altaar kleed. Hij is oorspronkelijk ontworpen voor de Indonesische markt waar Vlisco ook wilde afzetten. De Angelina wordt ‘Java Wax’ genoemd [2].

Wanneer we dus over de Dashiki spreken, spreken we eigenlijk over de vorm van de shirt en níet de print. De populariteit van de print is echter zo gegroeid, dat zelfs mijn Ghanese tailor naar de print refereert als Dashiki en niet Angelina…

De setting: Civil Rights movement

In de jaren 60 stond de Dashiki, met Angelina print, symbool voor ‘Africanness’. De Dashiki werd in Amerika in de jaren 60 gedragen als vorm van protest tegen de maatschappij. Het was een symbool voor affirmatie en het droeg een boodschap uit: Black is beautiful [3]. Het verwees naar solidariteit, een gevoel van ‘Africanness’, iets wat extra belangrijk was in tijden van onderdrukking tijdens de civil rights movement. Ook vandaag de dag draagt het shirt deze boodschap. Hij wordt vaak gedragen tijdens prostest bewegingen waarbij racisme en ongelijkheid centraal staan en op festivals waar black culture en identity centraal staan, zoals Afropunk.

Malcolm X, Civil Rights Movement

Popular culture en Dashiki

Extra populair werd de Dashiki in 2015 toen Beyonce hem ging dragen. Aan de ene kant vind ik dit heel goed, omdat ze op haar manier bijdraagt aan de discussie van gelijkheid en racisme in de context van vandaag de dag. Echter pikt de media en de mainstream wereld het niet altijd zo op, omdat ze de historie en sociale context niet kennen waarin de Dashiki betekenis heeft gekregen. Zo noemt Elle Canada de Dashiki ‘hét nieuwe it-item’, wat (logisch) voor veel kritiek heeft gezorgd. De Dashiki bestaat al eeuwenlang, en is alles behalve nieuw en een it-item [4].

Amartey in een Dashiki

Sociale context en cultuur

Vaak worden de culturele waarden van culturele stijlitems niet meegenomen in de overweging voor het dragen van deze items. Een gebeurtenis die regelmatig voor cultural appropriation zorgt: het overnemen of gebruiken van culturele items of waarden vanuit een andere (dan de jouwe) cultuur waarbij er geen rekening met, respect voor of ‘probs’ wordt gegeven aan de culturele ‘eigenaar’ van het item. Als jij je Dashiki tijdens een heerlijke zomerse (festival)dag wilt dragen vind ik daarom dat je goed moet nagaan waar dit item vandaan komt, en of je de cultuur waar je het item als het ware uit ‘leent’ wel recht doet en respecteert.

Collectie stichting nationaal museum van wereldculturen

Voor meer informatie over de mensen op de foto's:

Instagram model Bernard Owusu Asare
Website model, presentatrice en directrice Miss Africa Netherlands Leila Aigbedion
Facebook Afrobeat artiest Amartey