De opkomst van de kralentas (18de en 19de eeuw)

Het beeld dat wij nu hebben van kralentassen is dat ze toch wel wat ouderwets aandoen, of alleen nog gedragen worden door mensen in streekdracht. Maar er waren verschillende momenten in de modegeschiedenis dat een kralentas juist het toppunt van hipheid was.

Kralentassen en accessoires uit de 18de eeuw

Het eerste hoogtepunt van tassen en accessoires gemaakt van glaskralen was in 18e eeuw. Er zijn bijzondere series buidels, tasjes en portefeuilles gemaakt van fijne glaskralen. De kralen zijn zo klein als een zandkorrel, met een doorsnee van 0,6 à 0,8 mm. Dit kralenwerk wordt tegenwoordig sablé genoemd, 'zandachtig' in het Frans. De kralen kwamen uit Murano in Venetië en Frankrijk.

De kralen werden geregen op een zijden draad, maar de kralen waren zo klein dat er geen naald doorheen kon. Daarom werd een paardenhaar als naald gebruikt of werd een zijden draad met was verhard. De tassen en accessoires zijn opgebouwd uit verschillende panelen, waarbij het kralenwerk met een rijgtechniek gemaakt is. Dit professionele en fijne kralenwerk is waarschijnlijk in Parijse ateliers gemaakt die zich in dit werk gespecialiseerd hadden.

Door het kostbare materiaal, de verfijndheid en het goede vakmanschap vormden deze tassen en accessoires een ideaal geschenk voor welgestelden. Niet zelden hebben ze gediend als een modieus accessoire of als cadeau voor speciale gelegenheden zoals een huwelijk.

Kralentassen in de 19de eeuw: de gebreide kralentas

Hoewel de techniek niet gemakkelijk was, kwam aan het begin van de 19de eeuw het breien met kralen op. Het centrum waar gebreide kralentassen op commerciële wijze werden vervaardigd was in die periode het Schwäbische Gmünd, een omgeving in Zuid-Duitsland. In deze streek van kleine boeren vulden vrouwen het gezinsinkomen aan met thuiswerk voor de omliggende textielindustrie.

Gebreide katoenen reticule met kralen, ca.1820, Duitsland, Tassenmuseum.

In de periode 1820-1860 werden in Gmünd en omgeving kralentassen en -beurzen in huisindustrie vervaardigd. De gebreide kralentassen uit Gmünd vonden veel aftrek in Nederland. Via rondreizende marskramers kwamen ze in Nederland terecht. Daarnaast hadden sommige Gmünder ondernemers eigen handelsvestingen in Amsterdam. Van daaruit vonden de kralentassen via plaatselijke juweliers, die de tassen veelal voorzagen van een Hollands zilveren beugel, hun weg naar de consument. Ze waren modieus en pasten goed bij de verschillende streekdrachten. Door hun kostbaarheid werden de beugeltassen van moeder op dochter doorgegeven en bleven zo in de familie bewaard.

Kralentas met zilveren beugel. De kralentas is 19de eeuws uit Duitsland, de zilveren beugel komt uit de 18de eeuw uit Amsterdam (1717, vervaardiger Van Wijk).

Tegen het einde van de 19de eeuw kreeg de gebreide kralentas sterke concurrentie door de opkomst van nieuwe en veel goedkopere technieken zoals het weven met kralen. Deze techniek werd in 1868 door de ondernemer Bruno Schneider uit Annaberg in het Ertsgebergte (Duitsland) uitgevonden. In korte tijd ontwikkelde Annaberg en omgeving, en dorpen in het aangrenzende Tsjechië, zich tot het nieuwe centrum voor de commerciële productie van kralentassen. Deze concurrentie betekende de achteruitgang van de productie van de exclusievere gebreide kralentassen uit Gmünd.