Mathilde. Muze, mythe en mysterie: het boek

Mathilde. Nederlands bekendste muze, Zeeuws meisje, Het Fenomeen, levend kunstwerk, mode-koningin van de jaren zeventig, muze en (ex)vrouw van Carel Willink, ambassadrice van Fong-Leng, mythe en mysterie. Wie was Mathilde echt?

In najaar 2016 komt het boek ‘Mathilde. Muze, mythe en mysterie’ van Lisette de Zoete uit. Als voorproefje een blog-post op Modemuze met citaten uit het nog te verschijnen boek, geselecteerd door De Zoete zelf. Het geeft ons een beeld van hoe Mathilde de ontwerpen van Fong-Leng zag en de rol die kleding voor haar had.

In het boek verschuift de focus van haar veel besproken mysterieuze dood en de laatste twee heftige jaren na haar scheiding met Willink, naar haar intrigerende leven. Behalve Mathildes biografie bevat het boek full-quote interviews met onder anderen Fong-Leng, Marte Röling, Joop van Loon, Imca Marina, Lotti en Maria Heyboer, Ger Lammens, Adrian Stahlecker en Mathildes zussen. Daarnaast bevat het boek nooit eerder gepubliceerd beeldmateriaal, kunst, brieven en poëzie van Mathilde zelf.

Mathilde met goudleren mantel van Fong-Leng uit 1972 en luipaard. Ca. 1970-1980. Archief Frank Govers, Gemeentemuseum Den Haag.

Een dure aangelegenheid

Dat Mathilde zich kleedt in de dure creaties van Fong-Leng ervaart zij zelf niet als een luxe, maar als een welbewuste keuze. Een ander koopt een keuken, een auto of leidt een luxe leven. Mathilde daarentegen collectioneert kunst. ‘Een rijke vrouw heeft het makkelijk’, stelt ze. ‘Die hoeft niet te kiezen. Willink is niet rijk. Ik ben volkomen afhankelijk van hem. Ik moet kiezen. Geen auto, geen drank, geen sigaretten, wél Fong-Leng.’ Het kopen van de creaties heeft haar naar eigen zeggen gesublimeerd. De creaties worden haar leven. ‘Ik heb altijd al van sprookjes gehouden’, concludeert De Muze. ‘Misschien daarom deze liefde voor kleding.’

Willink beantwoordt Mathildes sprookje. Vanaf de eerste ontmoeting met Fong-Leng zal het echtpaar Willink in de daaropvolgende jaren, een periode die net geen vijf jaar beslaat, zevenendertig Fong-Leng creaties aankopen. Behalve de pronkgewaden, neemt Mathilde ook nog andere kledingstukken van de ontwerpster af, waaronder een aantal japonnen, blouses, harempakjes en een wikkelpak. Mathilde krijgt na de scheiding meermaals het verwijt dat zij Willink financieel heeft uitgekleed. Daarbij wordt echter over het hoofd gezien dat Mathilde nooit iets kocht zonder toestemming van haar man. Ze meent: ‘Hij was zelf ook dol op mooie kleren.’

Fong Leng en Mathilde Willink door Paul Huf.

Bewondering en kritiek

‘Het zijn sterke schouders die de weelde kunnen dragen’, zegt Mathilde regelmatig. En sterk is zij. Letterlijk, gezien de lederen creaties die ettelijke kilo’s wegen. Maar ook figuurlijk, gezien de uiteenlopende reacties op haar steeds excentriekere uiterlijk. Mathilde wordt veelal bewonderd maar de hoge prijzen van de creaties zorgen in calvinistisch Nederland ook voor kritiek. De Zeeuwse Muze is van mening dat het goed is enorm verguisd en bewonderd te worden. Zij houdt van extremen en niet van de middenweg. In 1975 vertelt ze in een interview met Elsevier: ‘Ik houd van geld en ga er ook leuk mee om. Maar omdat je hier in Holland woont en er zevenhonderd jaar puriteins bloed door de aderen stroomt, mag je natuurlijk niet zo pronkzuchtig zijn als ik ben. Bovendien vindt men dat er bij mij geen prestatie achter die pronkzucht staat. Dat is verdacht in de ogen van sommige lieden.’

Van kritiek trekt ze zich niet veel aan. In 1976 zegt ze in het radioprogramma Rondom Twaalf tegen Tosca Hoogduin: ‘Dat weet je van te voren, als je dus niet gelijk een grijze muis door het leven wilt gaan, dan heb je de consequentie van kritiek en die moet je kunnen dragen. Als je dat niet kan moet je dat niet doen. Dan moet je de gulden middenweg kiezen en met grote groepen meegaan. Ik ben liever verguisd en verafgood dan het grijze midden. Ik heb dan ook een hekel aan grijs, haha.’

‘Phoenix’ , ‘Rups’ en ‘Velaszquez’ van Fong-Leng, 1974, 1975. Zij werden alle drie gedragen door Mathilde Willink.

Kledingkunstwerken

Fong-Lengs kunstwerken kosten tussen de tien- en dertigduizend gulden per stuk. Volgens Mathilde is het niet passend naar de prijs te vragen: ‘Kijk eens, ik vind als men zo'n gewaad ziet, moet men niet aan een prijs denken want er komt geen prijs aanlopen, er komt een kunstwerk. En een kunstwerk is in principe onbetaalbaar.’ Ook is Mathilde van mening dat zij geen recht op reductie heeft omdat zij vaste klant is van Fong-Leng en tevens veel publiciteit zou genereren. ‘Nee, want Fong-Leng heeft helemaal geen publiciteit nodig, dat is een wisselwerking, want er is hier geen sprake van handeltje drijven of wat dan ook. Nee.’ Mathilde respecteert Fong-Lengs werk voor wat het is: kunst.

Wanneer haar in 1976 in een radio-interview wordt gevraagd of zij zich vroeger al verkleedde, laat zij duidelijk weten dat van verkleden in haar geval geen sprake is. ‘Wel, ik verkleedde mij nimmer. Ik vind verkleden echt passen bij mensen die in het dagelijks leven niet durven dragen of doen wat ze zouden willen en dan gelegenheden aangrijpen zoals carnaval, partijtjes of wat dan ook, om zich te kunnen verkleden en een keer te kunnen pronken of wat het dan ook moge zijn. Ik noem het dus, zoals ik mijzelf nu momenteel kleed, een vorm van kunst. Want ik vind dus dat Fong-Leng mobiele kunstwerken schept. (…) Ik koop haar kleding niet om op te vallen. Ik draag haar kleding niet om wat te zijn. Ik doe het uit een eigen gevoel voor schoonheid. Omdat het een werkelijk kunstwerk is, gelijk een schilderij van Willink. Kleding dragen van Fong-Leng is lopen in een mobiel kunstwerk.’

De creaties van Fong-Leng hebben net als schilderijen een titel. En net zoals aan de werken van Willink een hoge prijs hangt, hangt er een prijs aan Fong-Lengs kunst. Mathilde: ‘Wel, men moet natuurlijk rekening houden met het arbeidsloon en het is eigenlijk een kunstwerk. Dus vandaar dat de prijzen hoog zijn.’ Het is een beperktheid van kennis de prijzen van de creaties van Fong-Leng altijd maar te benoemen en dat niet te doen bij de prijzen van het werk van bijvoorbeeld Willink.

Mathilde Willink in kleding van Fong Leng door Marte Röling, 1974, Centraal Museum, objectnummer 24549.

Steun

Het boek wordt een full colour, 400 pagina’s dikke biografie in de vorm van een kunstboek, uitgegeven door Lecturis en verschijnd in het najaar van 2016. In het boek komt uniek beeldmateriaal, waarvoor aankoop van fotografie noodzakelijk is. Het gaat om essentiële fotoseries gemaakt door Paul Huf, Paul Levitton, Max Koot en Wubbo de Jong. Voor het aankopen van deze foto’s is nog geld nodig dat De Zoete met crowdfunding probeert op te halen. Om het boek over én voor Mathilde zo mooi en volledig mogelijk te kunnen maken, heeft De Zoete uw hulp nodig. Via onderstaande link kunt u een donatie doen.

https://www.voordekunst.nl/projecten/3910