Terug in het verleden: verkleed of gekleed

De eerste vraag die je krijgt als je in mode van tijden vervlogen de deur uit gaat: “Waarom draag je deze kleding?” Het antwoord is kort en krachtig: Ik vind deze kleding mooi. Maar in essentie is het natuurlijk voor mij en vele anderen meer dan alleen maar kleding die we mooi vinden en daarom dragen.

Prinsessen waanzin?

Waarom maak en draag ik couture uit de 18^e en 19^e eeuw? Waarom geen couture uit het heden? De reden is simpel: het is allemaal mijn moeders schuld. Zij nam mij als kind mee naar tentoonstellingen met presentaties van  (in mijn kinderogen) de ultieme prinsessenkleding en keek samen met mij naar BBC kostuumdrama’s. Zij maakte talloze prinsessenjurken en leerde mij naaien. Maar misschien is dit antwoord iets te kort door de bocht. Want hoewel ik de huidige couture prachtig vind, is het vooral de romantiek en decadentie van kleding van eeuwen terug die mij zo aantrekken.

Op deze foto ben ik gekleed in een robe a la Francaise, de meest populaire stijl jurk uit de 18e eeuw. Evenement: Salon de la Societe raffinee. Fotograaf: Luc de Dooij

Mijn moderne 'ik' verdwijnt met elke laag die ik aantrek

Ik heb voor mijzelf en mijn man al vele kostuums gemaakt uit de 18^e en 19^e eeuw. Voor mij is het maken en uiteindelijk dragen van historische mode de ultieme manier om historische mode te bestuderen en een goed beeld te krijgen hoe de kleding eruitzag en voelde om te dragen. Ik wil graag begrijpen waarom bepaalde constructie technieken zijn toegepast en ervaren dat deze kleding veel handwerk vraagt. Bij het dragen van historische mode neem je als vanzelf een andere houding aan, je weet dat je anders moet zitten en bewegen, dit past dan ook bij de elegantie van de kleding. Bij het dragen van historische kleding laat je je moderne 'ik' als het ware achter, bij elke laag die je aantrekt.

Bij elke outfit begin ik eerst met onderzoek te doen naar de periode waaruit de kleding komt om een beeld te vormen van de context waarin de kleding werd gebruikt. Mijn vier belangrijkste bronnen van inspiratie en onderzoek zijn: boeken, originele kleding, schilderijen en modeplaten. De meest nauwkeurige manier om erachter te komen wat de snit en constructie van een bepaald kledingstuk is, is door het in het echt te bestuderen. Ik heb het geluk een aantal stukken uit de 19^e eeuw te bezitten en meerdere malen depots van verschillende musea te hebben bezocht. Ik maak van de kledingstukken foto’s en meet de omtrekken van het gehele kledingstuk en alle panden en versiering.

Materialen

Door het bestuderen van modeplaten, foto’s van originele kledingstukken en in kostuumdepots de kleding van dichtbij te zien, kan ik vaststellen welke materialen er werden gebruikt, reconstrueren welke kleur de originele kledingstukken hadden en de constructie en afwerking bekijken. Het minst nauwkeurig blijken altijd weer de modeplaten. De dames en heren werden getekend volgens de laatste mode maar vaak buiten proportie. Daarnaast was de afbeelding onderhevig aan de fantasie van de ontwerper en kan ik vaak niet meer achterhalen of stoffen en passementen echt bestonden.

Modeprent uit La Mode Francaise (mode tijdschrift) van 19 november 1887.

Patronen

Patronen maak ik zelf of ik gebruik patronen een boek. Daarbij moet het patroon vaak eerst op hele schaal getekend worden en vervolgens op maat. In sommige boeken staan alleen instructies en maten, maar geen patroon. Dit geldt bijvoorbeeld voor onderjurken en hemden. Hierbij werd de breedte van de stof gebruikt voor het maken van het kledingstuk en werd er rechtstreeks op de stof met krijt een patroon getekend. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de gebruiken in de toenmalige textielindustrie en het gebruik van de verkrijgbare stof van de periode die je wilt recreëren.

Met de keuze voor kleur hou je rekening met de periode in de geschiedenis; stoffen werden immers gekleurd met natuurlijke grondstoffen. Dit geldt voornamelijk voor de felheid van de kleur en stof. Ook kijk ik naar de print of weef van de stof. Prints en geweven motieven werden door de eeuwen heen steeds uitgebreider en complexer. Een 18^e eeuwse blokprint stof heeft dus een minder drukke print dan een katoenen stof van nu zou hebben. Dit had te maken met de technieken die toentertijd voor handen waren.

Fashion Timeline 1750-200. Credits: Kent State University Museum

Voor elk kledingstuk kies ik vervolgens  het juiste gewicht qua stof en natuurlijk ook de correcte tussenvoeringen, voering, garen, kant en band. Heel belangrijk zijn de garnituren; het patroon in kant en band geeft de sfeer van de periode weer waaruit het kledingstuk komt. Het is eigenlijk een soort finishing touch. En dan begint het eigenlijke werk pas, met de juiste constructie- en naaitechnieken het kledingstuk in elkaar zetten om het eindelijk te kunnen dragen.

Nieuw, oud en soms recycling.

De constante vraag in de huidige mode industrie is, kan je nog wel iets nieuws ontwerpen? Alles in essentie is te herleiden naar kleding van eeuwen terug. Sommige ontwerpers nemen dit onderwerp letterlijk mee in hun ontwerpen, denk bijvoorbeeld aan John Galiano. Eigenlijk leven we nog dagelijks met referenties naar kleding van bijvoorbeeld de 19^e eeuw. Denk aan de dubbele rij knopen op een herencolbert, de peplums (schootjes) die een tijdlang hot waren bij vrouwenjasjes en zelfs bij vele bruidsjurken zie je Victoriaanse invloeden in het lijfje en de rok.

Een verspreidend virus

Bij de ene persoon blijft het bij het bestuderen en bewonderen van schilderijen en modeplaten. Bij de ander ontstaat ook de droom om historische kleding aan te kunnen trekken.

Door de vele historische kostuumfilms en series wordt de groep met mensen die graag historische kleding draagt steeds groter. Er worden evenementen georganiseerd waarbij men met gelijkgestemden terug in de tijd kan stappen. Deelnemers gaan historisch gekleed en de etiquette en gebruiken van de tijd worden weer in leven geroepen. Denk hierbij aan verenigingen ter ere van schrijvers zoals Charles Dickens en Jane Austen, maar ook re-enactors die veldslagen naspelen. Ook gemeentes, kastelen en landgoederen willen de geschiedenis laten herleven door figuranten in historische mode gekleed te laten gaan op speciale evenementen.

Gasten op Landgoed Wolfslaar op het evenement Salon de la Societe raffinee, gekleed in kleding van verschillende periodes.

Sommige musea en kastelen hebben tegenwoordig de mogelijkheid om de kleding aan te proberen zodat bezoekers zich nog meer kunnen inleven in de geschiedenis die de tentoonstelling presenteert. Zij laten reproducties maken van outfits die gedragen worden op beroemde schilderijen en plaatsen deze op een paspop naast het origineel. Ook, commercieel wordt er meer gebruik gemaakt van historische kostuums en niet meer alleen op het niveau van carnavals outfits. Er is dus vraag naar het dragen van historische mode voor verschillende redenen.

Mode van vroeger komt weer tot leven en fungeert als een soort tijdmachine voor velen. En zeg nou zelf, zou jij ook niet een keer een stap terug in de tijd willen zetten?

Bekijk ook dit filmpje van Prior Attir: 60 years of Victorian Fashion op Youtube.

Hoofdbeeld: Kolnai X Galliano Veneration Refinement The Ethics Of Fashion. De inspiratie voor deze jurk komt van de snit en borduurwerk van 18e eeuwse herenkostuums.