Echte mannen dragen roze

In De stijl van Zuidoost spreekt ik Jeremy aan. Hij draagt een roze trui van Stüssy en vertelt dat het zijn favoriete stijlitem is vanwege de kleur; roze is zijn lievelingskleur. 'Vroeger zeiden ze dat roze voor meisjes is, maar ik vind het dom…' In de Westerse samenleving is roze een kleur die vooral meisjes en vrouwen dragen. Babykleertjes voor meisjes zijn veelal roze en die voor jongens veelal blauw. Roze is een kleur die we met meisjes associëren. Maar hoe komt dit?

Roze als kleur voor jongens, blauw voor meisjes

Wie naar Westerse beelden uit de 19^e eeuw kijkt ziet kinderen tot 7 jaar afgebeeld in witte jurkjes, roze leek toen nog niet een populaire kleur te zijn.[1] Kinderkleding was destijds genderneutraal èn praktisch; een jurk maakt het verschonen van een luier makkelijk. Daarom droegen zowel jongens als meisjes een jurk. Pas begin 20^e eeuw, toen synthetisch verven werd ontdekt, gingen kinderen gekleurde kleding dragen. Het idee dat een bepaalde kleur bij een bepaald geslacht hoort is volgens de Smithsonian later gegroeid, pas middenin de 20^e eeuw. Destijds was roze een jongenskleur en blauw een meisjeskleur. Men vond roze een doorslaggevende en sterkere kleur dan blauw, waardoor het beter bij jongens zou passen. Blauw was meer delicaat en daardoor meer meisjesachtig. Ook in de Katholieke kerk werd het beeld geschept dat roze voor jongens was en blauw voor meiden: Jesus draagt een roze of rode mantel en Maria vaak een lichtblauwe jurk.

Van uniseks tot prenatale test: de trends door de jaren heen

Pas rond 1920, toen men geboortekaartjes ging maken, werd blauw aan jongens toegeschreven. 'Het was de kleur van bescherming en dat paste beter bij jongens',vertelt cultureel antropoloog Irene Cieraad aan het NRC. Paoletti, Amerikaans wetenschapper die ruim 30 jaar onderzoek heeft gedaan naar kinderkleding, gelooft dat de invloeden vanuit de Franse mode komen. 'Zij gingen blauw aan jongens toekennen en roze aan meisjes, terwijl dit in de Belgische en de Germaanse cultuur andersom was'.[2]

In de jaren ’40 gingen fabrikanten baby- en kinderkleding in de twee kleuren maken. De babyboomers (geboren tussen 1946-1964) groeide op met beide kleuren. In de jaren ’60 en ’70 waren uniseks kleren een grote hit, waarschijnlijk vanwege de groei van de vrouwenemancipatie; vrouwen gingen neutrale kleding dragen. In de jaren ’80 kwam gekleurde baby- en kinderkleding weer in de mode, dankzij de prenatale geslachtstest.[3] Fabrikanten gingen hierop inspelen door babylijnen en collecties te maken in de twee kleuren en deze middels sterke marketing in de markt te brengen.

Jeremy, still uit 'De stijl van Zuidoost'

Kleurvoorkeur als maatschappelijke constructie

Paoletti gelooft dat het de fabrikanten zijn die ons hebben geprogrammeerd met hun kleurvoorkeuren. Zij zorgen ervoor dat we vanaf jongs af aan worden we gevoed met het beeld dat roze voor meisjes is en blauw voor jongens. Een kind is zich pas rond 6-7 jaar echt bewust van zijn/haar geslacht. Echter krijgt het vanaf jonge leeftijd al verwachting en bevestiging gevoed. Zo hebben meisjes lange haren en dragen zij een jurk'.

In mijn naaste omgeving zie ik dit terug. Een tijd geleden vertelde een kennis dat haar dochter van vijf graag blauw draagt. Dit is voor haar geen probleem, ze koopt blauwe kleding voor haar. Een vriendje van haar dochter draagt graag roze, maar zijn moeder laat dit niet toe. 'Niet omdat zij het zelf zo erg vindt, maar omdat de hele school zich ermee bemoeit en zegt dat het niet kan omdat hij een jongetje is'. Hetzelfde geldt voor de vierjarige zoon van een vriendin. Hij heeft twee oudere zussen en speelt vaak met hun poppen. Zijn lievelingskleur is, je raad het al, roze. Zijn moeder vindt dit geen probleem en snapt het, omdat veel speelgoed waar zijn grote zussen mee spelen roze is. Zijn vader vind het echter een uitdaging 'Ik wil niet dat ze hem gaan pesten, dat ze denken dat hij gay is omdat hij van roze houdt', vertelt hij me als ik hem ernaar vraag.

Jeremy, De stijl van Zuidoost, foto: © Les Adu

Genderneutrale kinderkleding

Vandaag de dag gaat er steeds meer aandacht uit naar gender. Velen van ons zijn het erover eens dat gender niet gepaard gaat met kleur of bepaalde eigenschappen. Jongens kunnen lief zijn en meisjes stoer. Velen van ons vinden dat kinderen de kleur moeten kunnen dragen die ze willen en diverse fabrikanten lijken hierin mee te gaan. Zo heeft het Nederlandse warenhuis HEMA dit jaar besloten om een deel van hun kinderkleding niet meer te labellen op gender, maar alleen aan te geven dat het kinderkleding is. Zij schrijven in hun persverklaring 'Klanten kunnen op die manier zelf bepalen of zij een bepaald kledingstuk bij hun kind vinden passen. De labels zullen in een deel van de aankomende wintercollectie te vinden zijn en we gaan dat uitbreiden in toekomstige collecties'.[4]

“Echte mannen dragen roze”

Jeremy vertelt dat hij het stom vind dat roze voor meisjes is 'Het slaat nergens op', vertelt hij in de documentaire. Het is ook een maatschappelijk constructie die lijkt gebaseerd te zijn op goede marketing, echter lijken toch velen van ons zich aan het idee te confirmeren. Niet zo gek aan de ene kant, want het beeld wordt ook voor volwassenen bevestigt. 'Kijk naar het logo voor de borstkanker campagnes- het lintje is roze. Men maakt roze smartphones om vrouwen aan te spreken. Zie je een fitness voor vrouwen; waarschijnlijk is deze roze', schrijft DJ Roukan in een satirische blog. Jeremy, artiest en rebel op zijn eigen manier, draagt een roze trui en sluit af met de woorden 'Zoals Kleine Viezerik [artiest] zei, echte jongens kunnen roze aan…'.