Mijn herinneringen aan de trouwjurk van prinses Máxima

Voor de laatste lockdown, bezocht ik in de Nieuwe Kerk de mooie modetentoonstelling Maison Amsterdam, de stad, de mode en de vrijheid, die nog tot 3 april te zien zal zijn. Ik had mij niet inhoudelijk voorbereid op dit bezoek, dus ik was eerlijk gezegd blij verrast om op het einde van de tentoonstelling als toetje opeens oog in oog te staan met de trouwjurk van prinses Máxima, gedragen op 2 februari 2002.

De aanblik van de japon tilde mij op terug in de tijd. Naar twee werkmomenten uit mijn verleden als assistent-conservator van de koninklijke verzamelingen en als conservator kostuum van Paleis Het Loo, waarop ik eveneens oog in oog stond met de mooie creatie van Valentino Couture.

Afb. 1. Trouwjurk Máxima te zien in Maison Amsterdam in de Nieuwe Kerk. Foto Evert Elzinga.

1. Máxima, 10 jaar in Nederland, Paleis Het Loo, 2011

In tegenstelling tot de tentoonstelling in de Nieuwe Kerk stond de bezoeker in 2011 meteen bij binnenkomst tegenover de trouwjapon van prinses Máxima.

Afb. 2. Máxima, 10 jaar in Nederland, 2011. Foto Peter Paul Huf.

De ivoorkleurige Valentino bruidsjurk van mikadozijde gaf op pop zijn schoonheid niet zomaar prijs. Vooral in beweging onthullen de diepe zijplooien rijke borduursels met bloemmotieven van zijdedraad, kristallen, kleine parels, stras en kant. De sleep van de jurk is drie meter lang. De handgemaakte sluier meet vijf meter en de bloemmotieven zijn geheel opgebouwd uit verschillende soorten kant. Zowel aan het borduurwerk als aan de vervaardiging van de jurk en de sluier is drie maanden lang dagelijks gewerkt. Máxima droeg schoenen van satijn, model “Katherine”, van de Rainbow Club uit Engeland.

Afb. 3. Máxima, 10 jaar in Nederland, 2011. Foto Peter Paul Huf.

Het huwelijksdiadeem was samengesteld uit twee historische diademen, afkomstig van koningin Emma (1858-1934) en koningin Wilhelmina (1880-1962). Het boeket werd oorspronkelijk vervaardigd door de vaste bloemisten van Paleis Soestdijk en bestond uit witte rozen, lelietjes-van-dalen en gardenia’s op twee soorten groen. De tuindienst van Paleis Het Loo maakte een replica van het boeket en de diadeem werd al in 2002 door René Brus uit Den Haag nagemaakt voor de zeer succesvolle tentoonstelling Ja, ik wil, waar de japon eveneens stond opgesteld.

Oorspronkelijk kon Máxima kiezen uit meerdere ontwerpen, waarvan twee ontwerpschetsen op Het Loo te zien waren. Het was leuk en leerzaam om op de tentoonstelling de niet uitgevoerde ontwerpschetsen te vergelijken met de uiteindelijke keuze. De tekeningen toonden weliswaar soortgelijke belijningen maar waren, zowel patroon technisch als in de versiering, beduidend minder boeiend dan het uitgevoerde exemplaar. Die blinkt op alle fronten uit in raffinement, tot aan de, niet zichtbare, zoomoplossing toe. De kanten sluier van de gekozen jurk is alsnog later veranderd.

Afb. 4. Paleis Het Loo, 2011. Foto ANP.

2. La Boda Holandesa, Buenos Aires, 2003

Het huwelijk van Máxima met prins Willem Alexander sprak in Argentinië sterk tot de verbeelding. Vandaar dat het Museum voor Decoratieve Kunst in Buenos Aires het initiatief nam om een tentoonstelling te organiseren genaamd La Boda Holandesa - Het Nederlandse Huwelijk. Daar zou de kleding van het bruidspaar en de bruidskinderen tentoongesteld worden met objecten die de context van het huwelijk hielpen vormgeven, zoals de knielbank en een koninklijk gedekte tafel met historisch en koninklijk damast, servies, bestek en tafelstukken, waarnaast lakeien in koninklijk livrei. Deze tafel zag er net zo uit als de tafel gedekt voor de lunch in 2002.

Precies op het scharnierpunt tussen mijn vertrek bij de Koninklijke Verzamelingen en mijn nieuwe baan als conservator kostuum bij Paleis Het Loo werd mij onverwacht gevraagd om wegens ziekte van mijn collega af te reizen naar Buenos Aires om te helpen met de inrichting van La Boda Holandesa. Ik was niet betrokken geweest bij het voortraject en na snel bijpraten en een spoedcursus koninklijk tafeldekken door de juffrouw van de linnenkamer van Paleis Noordeinde vertrok ik. Achteraf gezien is dit de tentoonstelling geweest waar ik, samen met de staf van het museum, het meest heb moeten improviseren, omdat de situatie die ik verwachtte aan te treffen niet altijd overeen kwam met de gewenste werkelijkheid.

Afb. 5. Inrichting La Boda Holandesa, 2003.

Zo kan ik verzekeren dat het dekken van het prachtige damast een kopzorg was. Het meterslange -en brede damast werd ingenieus gevouwen meegegeven en moest absoluut in een bepaalde volgorde worden ontvouwen teneinde perfect op tafel terecht te komen. Zodra dat niet lukt en je het damast op een andere manier moet dekken, zal iedere handeling tot kreukels leiden wat zou betekenen dat je opnieuw moet stijven en/of strijken. Maar ja, het werd mij maar één keer voorgedaan…en het ging niet goed…dus hebben wij het aangedurfd het kleed er met acht man in één beweging op te krijgen. Dat lukte, alléén het lag ondersteboven en dat betekent dat je alle motieven en teksten in spiegelbeeld ziet. Ik besloot het zo te laten, er van uit gaande dat niemand dat zou opmerken, maar ik durf er mijn hand niet voor in het vuur te steken…

Het tweede probleem was dat de paspoppen voor de lakeien en de bruidskindjes veel groter waren dan verwacht. Dit betekende bijvoorbeeld bij de lakei dat de schoenen niet pasten en ik met een zaag de helft van de voeten eraf heb gezaagd om het toch te laten lukken.

Afb. 6. Inrichting La Boda Holandesa, 2003.

Het was zo kort voor de opening dat er geen gelegenheid was om kleinere poppen te vinden en zo kwam het dat ook het jurkje van het bruidsmeisje, vervaardigd door Theresia Couture, niet op de pop paste. De jurk ging niet dicht op de rug en bleef wijd open staan. Gelukkig kwam een Argentijnse collega op het idee om haar bordeauxkleurige shawl in de opening te draperen en doordat de poppen tegen de muur stonden, was er niets van te zien.

Afb. 7. Het uitpakken van de trouwjurk van prinses Máxima, 2003.

Maar het allergrootste probleem was de trouwjurk van prinses Máxima die ondanks de goede inpak toch gekreukeld in het museum aankwam.

Afb. 8. Het uitpakken van de trouwjurk van prinses Máxima, 2003.

Dit kwam omdat vanwege een aantal Nationale vrije dagen de jurk langer in de doos was gebleven dan gepland. Het was oorspronkelijk de bedoeling geweest de jurk meteen na aankomst uit te pakken, maar dat ging dus niet.

De jurk zat schrikwekkend in de kreukels…en de textielrestaurator van het museum was niet bereid de kreukels eruit te halen. Zij vond het ‘onderdeel van de geschiedenis’ geworden, maar was waarschijnlijk bang haar vingers eraan te branden. Ik wist bijna zeker dat de kreukels van de jurk het publiek niet blij zouden maken en in overleg werd besloten dat zij er toch uit moesten. Het museum is gesitueerd in een rijke buurt van Buenos Aires met veel modewinkels. Gelukkig was een strijkster met veel ervaring bereid om de kreukels aan te pakken en zo werd zonder kleerscheuren de jurk alsnog kreukelvrij opgesteld.