Hemdrok: boven- of onderkleding?

2
Le
15 oktober 2014
Conservator Zaans Museum / Projectmedewerker Uitvoerende Kunsten Allard Pierson

'Het hemd is nader dan de rok' luidt de uitdrukking, waarbij aangegeven wordt dat mensen of belangen die dichterbij je staan, meestal familie, voor worden getrokken. Het hemd draag je op de huid, en met rok wordt in dit geval een jas of overkleed bedoeld, die je over je hemd draagt. Maar hoe zit dat met een hemdrok?

Een bijzonder hemd

Dit bijzondere herenhemd is een hemdrok. Een hemdrok sluit met een overslag en een dubbele rij knopen. In de tweede helft van de 18de en in de 19de eeuw gold voor welgestelde heren de hemdrok als onderkleding. De hemdrok werd meestal gemaakt van wol, behaaglijk warm in koude tijden, of van het koelere linnen en katoen voor in de zomer. De knopen waren bij voorkeur van zilver, maar ook knoopjes van ivoor, been of garen kwamen voor. 

Detail van hemdrok, brokaat, ca. 1730

Omdat de hemdrok als onderkleding werd gebruikt was er niets van te zien, het vest en de jas gingen hier overheen. Ondanks de verborgenheid van de hemdrok, droeg deze wel bij aan de status van de drager. Bij mooie bovenkleding hoorde ook goede onderkleding.

Lagere klassen en streekdracht

Door de lagere klassen werd de hemdrok gedragen als bovenkleding, zij konden een compleet driedelig pak niet betalen. Ook in de streekdracht werd het als bovenkleding gedragen.

Categorie: 

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie

2 apr 2017

De hemdrok werd in de 17e tot en met 19e eeuw in DRenthe gedragen als bovenkleding. Dat kon zijn van want, katoen, laken, rosemarotten, vijfschaften, damast (wollendamast), mousseline etc. Het werd gedragen door de boerenstand, middenstand en ook door hogere heren. Meest met zilveren knopen, zowel platte als draadwerkse knopen van zilver. Boven het hemdrok werd een kamisool of rok (soort jas) gedragen alle kleuren kwamen voor zwart, bruin, gekeleurde gebloemde damast, witte mousseline met bloemetjes, gestreept, rosemarotten ( donkere onderstoof met ingeweven bloemen ?). De mannen liepen er vroeger veel kleurrijker bij danwij denken. Een mooie witte das, een gekleurde (wit, rood, blauw)' gebloemde doeken van katoen of zijde, het witte linnen hemd met de gouden keelknopen completeerde het geheel.
tijdens mijn onderzoek verbaas ik mij dat ook de mindere stand, zoals de kleine mindenstander, keuterboer en kleurrijker en soms rijker gekleed bij liepen dan de rijkere stand of boer. uit belastingregisters in Drenthe
Kun je de welstand en beroep herleiden . DE zoon kregen bij hertrouwen van moeder, vaders lijfstoebehoren zoals hemdrok met de knopen bij volwassenheid of werd al gebruikt tijdens hertrouwen.

3 apr 2017

Dank voor deze mooie aanvulling!

Reactie